Η Εθνική επέτειος τής 25ης Μαρτίου προσφέρει την δυνατότητα για έξαρση και ανανέωση της εθνικής µας υπερηφάνειας.

Οι λόγοι όμως που εκφωνούνται κατά την διάρκεια τής εθνικής μας παλλιγενεσίας µερικές φορές διακρίνονται για υπερβολές, για πολιτικο-ιδεολογικό χρωματισμό κ. λ. π. Επίσης ακούγονται µερικοί μύθοι.

Λέγεται συνήθως ότι η Ελληνική Επανάσταση τού 1821 έγινε κάτω από την επίδραση τών αρχών τής Γαλλικής Επανάστασης και γενικά οι διαφωτιστές συνετέλεσαν στην αφύπνιση της εθνικής συνειδήσεως τών Ελλήνων. Ξέρουμε όμως καλά ότι αυτό που κράτησε άσβεστη την συνείδηση τών Ελλήνων είναι οι νεοµάρτυρες, ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, οι μοναχοί και οι Κληρικοί, οι οποίοι διαπνεόνταν από την παράδοση τού Γένους µας. Έπειτα, όπως έχει αποδείξει ο Καθηγητής Βλάσιος Φειδάς, όλοι οι πρωτεργάτες τής Επαναστάσεως διαπνεόνταν από την Παράδοση τού Γένους µας. Και µόνον τον Μακρυγιάννη αν διαβάση κανείς προσεκτικά, θα διαπιστώση το ήθος και την ποιότητα τών αρχηγών και πρωτεργατών τής Επαναστάσεως. Αν όμως υπάρχει µιά σχέση μεταξύ Γαλλικής και Ελληνικής Επανάστασης πρέπει να την δούμε όχι µέσα από τις ερμηνείες τών διαφωτιστών, αλλά µέσα από τις µελέτες τού Καθηγητού π Ιωάννου Ρωμανίδου, σύμφωνα µέ τις οποίες η Γαλλική Επανάσταση δεν ξεκίνησε ως ταξική αλλά ως εθνική, αφού ήταν επανάσταση τών υποδούλων Ρωμαίων εναντίον τών Φεουδαρχών Φράγκων.

Επίσης λέγεται από μερικούς ότι στην εθνική παλλιγενεσία συμμετείχαν ενεργώς οι κατώτεροι Κληρικοί (ιερείς και μοναχοί) και όχι οι ανώτεροι Κληρικοί (Επίσκοποι). Όμως και στο σημείο αυτό λειτουργεί ο μύθος και η προπαγάνδα. Δύο σηµεία θα τονισθούν.

Πρώτον. Στην Ορθόδοξη Εκκλησία δεν κάνουμε διάκριση µεταξύ Κατωτέρων Κληρικών (ιερείς, διάκονοι) και ανωτέρων (Επίσκοποι). Οι Διάκονοι, οι Πρεσβύτεροι και οι Επίσκοποι ανήκουν στον ανώτερο Κλήρο, ενώ κατώτεροι Κληρικοί είναι οι υποδιάκονοι, οι αναγνώστες, οι ιεροψάλτες, οι νεωκόροι. Η πρώτη διάκριση είναι Φραγκικής προέλευσης.

Δεύτερον. Στο βιβλίο τού Πέτρου Γεωργαντζή, µέ τίτλο: "οι Αρχιερείς και το Εικοσιένα” αποδεικνύεται, ύστερα από αρχειακές έρευνες, ότι οι Αρχιερείς σε ποσοστό 80% συμμετείχαν ενεργώς στον αγώνα. Είναι γνωστόν ότι την εποχή εκείνη σε ολόκληρο το Οθωμανικό Κράτος υπήρχαν περίπου 200 Αρχιερείς. Από αυτούς οι 73 Αρχιερείς, ποσοστό 36,5 % έλαβαν ενεργό µέρος στον αγώνα "επώνυμα και αδιαμφισβήτητα”, οι 42 Αρχιερείς, ποσοστό 21 % δοκιμάστηκαν, φυλακίστηκαν και βασανίστηκαν και 45 Αρχιερείς, ποσοστό 22,5 % σκοτώθηκαν είτε από βασανιστήρια είτε σε πολεμικές συρράξεις. Αν υπολογισθή όμως ότι υπήρχαν περιοχές όπως η Σερβία, η Βουλγαρία και η Συρία, όπου οι Χριστιανοί δεν ενεπλάκησαν τότε σε πολεμικές συγκρούσεις, φαίνεται ότι το ποσοστό τών Αρχιερέων τής ελληνικής επικράτειας και τών παραλίων τής Μικράς Ασίας ανέρχεται στο 90 %.

Ένα µεγάλο λάθος που διαπράττουµε, όταν μελετούμε ιστορικά θέµατα, είναι ότι στοχαζόµαστε πάνω σε αυτά και τα κρίνουμε βάσει δικών µας προκαταλήψεων και όχι µέσα από αντικειμενικές αναλύσεις και έρευνες, κυρίως από αρχειακό υλικό. Έχω την εντύπωση ότι την Ελληνική Επανάσταση πρέπει να την εξετάζουμε μέσα από την ζωή τών νεομαρτύρων, την διδασκαλία τού Αγίου Κοσμά τού Αιτωλού και τα απομνημονεύματα τών πρωτεργατών της και όχι κάτω από συγκεκριμένες ιδεολογίες.