Μια τουρκική σαπουνόπερα σκανδαλίζει τους Αραβες
Και τις συζύγους τους

Τεράστια επιτυχία, που σηματοδοτεί πραγματικό κοινωνικό φαινόμενο, σημειώνει σε όλο τον αραβικό κόσμο τουρκική τηλεοπτική σαπουνόπερα, με τίτλο «Γκιουμούς».

Παρά το γλυκανάλατο σενάριό της και τους τετριμμένους χαρακτήρες της, η σειρά προβάλλει προοδευτικά πρότυπα στις οπισθοδρομικές κοινωνίες του αραβικού κόσμου. Η κοσμική Τουρκία εμφανίζεται ως παράδεισος των γυναικείων δικαιωμάτων, με τις γυναίκες να μπορούν να σπουδάσουν, να σταδιοδρομήσουν, να ταξιδέψουν μόνες, να φλερτάρουν και τους άνδρες να διεκδικούν ενεργά την αγάπη των συζύγων τους, επιδεικνύοντας τρυφερότητα και σεβασμό στην προσωπικότητα των συμβίων τους. Η σειρά έχει προκαλέσει, όμως, την οργή του μουσουλμανικού ιερατείου, που τη χαρακτήρισε «ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια των κοινωνικών αξιών».

Ενα σίριαλ αναστατώνει όλο τον αραβικό κόσμο
Οι σύζυγοι κατηγορούν τις συζύγους τους για «φαντασιώσεις
με τον τηλεοπτικό ήρωα»

Του ανταποκριτη μας στην Κωνσταντινουπολη Αλεξανδρου Μασσαβετα

Μοναχογιός πλούσιου επιχειρηματία καταγόμενου από την επαρχία, ο Μεμέτ βυθίζεται στην κατάθλιψη μετά τον αναπάντεχο θάνατο της αρραβωνιαστικιάς του. Γίνεται επιθετικός, αφήνεται στο ποτό και τις καταχρήσεις. Για να τον επαναφέρει στον «σωστό δρόμο», η οικογένειά του τον αναγκάζει να παντρευθεί την κόρη φιλικής οικογένειας. Η Γκιουμούς μεγάλωσε στο χωριό. Ξέρει μόνο να ράβει και είναι απολύτως ξένη με την πολυτέλεια της ζωής του Μεμέτ. Προσαρμόζεται όμως γρήγορα στην Πόλη, καλλιεργεί το ταλέντο της στο ράψιμο και κατορθώνει να στήσει εταιρεία γυναικείων ενδυμάτων. Μεταμορφώνεται σε ελκυστική γυναίκα, επιτυχημένη επιχειρηματία που «κερδίζει» τον έρωτα και τον θαυμασμό του συζύγου της, βγάζοντάς τον από τη μελαγχολία. Ζουν ευτυχισμένοι σε παραθαλάσσια έπαυλη στον Βόσπορο.

Τέσσερις γυναίκες

Ετσι αφηγούνται την υπόθεση της τουρκικής σειράς «Γκιουμούς» η Κοζέτ, η Φλώρα, η Χανάν και η Νασρίν, στο διαφημιστικό διάλειμμα. Εχουν «μαρμαρώσει» απέναντι από την οθόνη στο εστιατόριο «Σελένα», το καλύτερο στη χριστιανική γειτονιά της παλιάς Δαμασκού. Μεταγλωττισμένη στην καθομιλουμένη αραβική, η σειρά μετονομάστηκε «Νουρ».

Το σενάριο, που το ευρωπαϊκό κοινό θα απέρριπτε ως γλυκανάλατο και γεμάτο στερεότυπα μιας άλλης εποχής, έχει προκαλέσει αναταραχή από τον Ατλαντικό μέχρι τον Κόλπο. Ο βυθισμένος στην κοινωνική καθυστέρηση και θρησκοληψία αραβικός κόσμος είδε τη «Νουρ» να ανοίγει δρόμο σε διαζύγια, ενώ μια ολόκληρη κουλτούρα λατρείας αναπτύσσεται γύρω από τους πρωταγωνιστές της, Kιβάντς Τατλιτούγ και Σονγκιούλ Οντέν.

«Παλιά ο κόσμος ερχόταν στη χριστιανική γειτονιά για να πιει κρασί, να γευθεί τους δαμασκηνούς μεζέδες, να συζητήσει. Σήμερα, αναγκαστήκαμε όλοι να αναρτήσουμε αυτές τις οθόνες» παραπονείται ο Αντέλ, σερβιτόρος. «Προκειμένου να μη χάσουν την αγαπημένη τους τουρκική σειρά, ήταν διατεθειμένοι να μένουν σπίτι και η γειτονιά νέκρωνε». Τι τις τραβάει στη «Νουρ»; Και οι τέσσερις φίλες αναφέρονται αμέσως στον Κιβάντς Τατλιτούγ. Γνωστός στην Ελλάδα ως πρωταγωνιστής της σειράς «Τα σύνορα της Αγάπης» όπου υποδυόταν τον Ελληνα, ο ξανθός και γαλανομάτης Τατλιτούγ έχει κατακτήσει τις καρδιές εκατομμυρίων κοριτσιών, αλλά και ωρίμων γυναικών, στον αραβικό κόσμο. «Είναι όμορφο παιδί, με εξωτική για το μεσανατολικό κοινό εμφάνιση» λέει για τον 25χρονο ηθοποιό ο σκηνοθέτης της σειράς, Κεμάλ Ουζούν. «Ωστόσο, νομίζω ότι αυτό που συγκίνησε τις τηλεθεάτριες στον αραβικό κόσμο είναι ο ρόλος του ως τρυφερού, ιδιαίτερα περιποιητικού συζύγου. Ονειρεύονται ένα σύζυγο που θα τους αφήνει περιθώρια πρωτοβουλίας, θα σέβεται η γνώμη και την ελευθερία τους».

Ο Τατλιτούγ χαρακτηρίστηκε από αραβικά έντυπα ως «ο Μπραντ Πιτ των Αράβων». «Ας μπορούσα να περάσω ένα βράδυ με τον Μοχανάντ και ας μην παντρευόμουν ποτέ» χασκογελά η Κοζέτ, πρασινομάτα Ελληνοκαθολική. «Κι εγώ, και ας πέθαινα μετά» προσθέτει η Νασρίν, κατακόκκινη. Γελούν αμήχανα. «Ολες θα θέλαμε ένα σύντροφο τρυφερό και ρομαντικό. Δυστυχώς, όμως, οι Αραβες είναι άξεστοι και βαρετοί. Συμπεριφέρονται στη σύζυγο σαν αντικείμενο που δεν έχει όνειρα, φιλοδοξίες, πόσω μάλλον επιθυμίες σαρκικές!»

«Ακόμη και στην πολυπολιτισμική και κοσμική Συρία δεν είμαστε κυρίες της τύχης μας» τονίζει η Φλώρα. «Εγώ ως Ελληνορθόδοξη μπορώ να ζητήσω διαζύγιο, η Κοζέτ ως καθολική δεν μπορεί». «Για μένα, τα πράγματα είναι δυσκολότερα» παραπονείται η Χανάν. «Στους μουσουλμάνους ο άνδρας αποφασίζει για όσα αφορούν τη γυναίκα, ακόμη και το ντύσιμό της. Ο άνδρας μου θα αποφασίσει αν θα φορέσω μαντίλα, αν θα με αφήσει να εργάζομαι».

Στην τηλεοπτική σειρά η κοσμική Τουρκία εμφανίζεται ως μια μουσουλμανική κοινωνία όπου οι γυναίκες μπορούν να ταξιδέψουν μόνες, να σπουδάσουν, να ερωτευθούν, να κάνουν καριέρα, και όπου ο άνδρας πρέπει να είναι ρομαντικός και περιποιητικός για να σώσει τον γάμο του. «Βρίσκω τη σειρά απαράδεκτα οπισθοδρομική, την απεικόνιση ενός γάμου με προξενιό προσβλητική» διαμαρτύρεται η Πολίτισσα Ντενίζ. «Φυσικά εδώ έχουμε όλες αυτές τις ελευθερίες. Ωστόσο, η πρωταγωνίστρια ζει για να κερδίσει την καρδιά του αγοριού. Τίποτε το επαναστατικό, τίποτε το φεμινιστικό».

Για πολλούς Αραβες άνδρες, ωστόσο, όπως και για την πανίσχυρη τάξη των φανατικών ιμάμηδων, η «Νουρ» αποτελεί ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια των κοινωνικών αξιών προερχόμενη από «μουσουλμανική χώρα που έχει ξεστρατίσει». Επάλληλα ρεπορτάζ για οικογενειακά σκάνδαλα με αφορμή τη σειρά καταφθάνουν από κάθε άκρη του αραβικού κόσμου. Στην Αλγερία, σύζυγος χώρισε τη 40χρονη γυναίκα του επειδή την άκουσε να εκμυστηρεύεται σε φίλη της ότι όνειρό της ήταν «μία νύχτα με τον Μοχανάντ». Ιορδανός χώρισε τη σύζυγό του όταν ανακάλυψε τη φωτογραφία του Τατλιτούγ στο κινητό της. Για «μάστιγα διαζυγίων» στην Αίγυπτο και κράτη του Κόλπου μιλούν αναλυτές. Οι σύζυγοι δίνουν τέλος στο γάμο κατηγορώντας τις συζύγους για «φαντασιώσεις με τον τηλεοπτικό ήρωα». Ο μουφτής της Σαουδικής Αραβίας εξέδωσε «φατβά» κατά της σειράς, χαρακτηρίζοντάς την «ανατρεπτική και βλάσφημη» και όποιο κανάλι τη μεταδίδει «εχθρό του Θεού και του Προφήτη». Στο δε Ιράν, ο κυβερνητικός Τύπος έκανε λόγο για συνωμοσία Τουρκίας και Σαουδαράβων, που επιδιώκουν μέσω τηλεοπτικών σειρών να υπονομεύσουν την «ηθική ηγεμονία» του Ιράν στους σιίτες του Κόλπου!

«Τι είδους μουσουλμάνοι είστε εσείς;»

Τόσο ο Ουζούν όσο και οι Τατλιτούγ και Οντέν δηλώνουν έκπληξη με την απρόσμενη επιτυχία. Ο Ουζούν δήλωσε στην «Κ» πως έχει δεχθεί προτάσεις από κανάλια του Κόλπου να γυρίσει αραβικές σειρές. Ωστόσο, δηλώνει επιφυλακτικός και μιλάει για «πολιτιστικό χάσμα» μεταξύ Τουρκίας και Αράβων. «Ανησυχώ με τις πολιτικές προεκτάσεις. Σε τηλεοπτικές συζητήσεις όπου με κάλεσαν, Αραβες παριστάμενοι με ρώτησαν: Τι είδους μουσουλμάνοι είστε εσείς που γυρίζετε τέτοια πράγματα; Τι είδους άνδρες αφήνουν στις γυναίκες τους τόση ελευθερία; Δυστυχώς, ο αραβικός κόσμος έχει θέσει τη θρησκεία στο κέντρο της ύπαρξής του» λέει ο Ουζούν, που υποστηρίζει ότι νιώθει την Ελλάδα πολύ κοντινότερη.