Gullen: ο Χομεϊνί της Τουρκίας;

Ποιος είναι

Γιος ιμάμη, ο Φετουλάχ Γκιουλέν γεννήθηκε στην Ερζουρούμ της νοτιο-ανατολικής Τουρκίας το 1938. Από νωρίς μυήθηκε στις αρχές του Σαΐντ Νουρσί, ενός ισλαμιστή, κουρδικής καταγωγής, ο οποίος του δίδαξε τη συντηρητική και ορθόδοξη πτυχή του Ισλάμ, χωρίς, ωστόσο, να απορρίπτει το μοντερνισμό.

Τη δεκαετία του ’70 ο Γκιουλέν διοργάνωνε καλοκαιρινά κάμπινγκ στη Σμύρνη, όπου δίδασκε τις αρχές του Ισλάμ, ιδρύοντας έτσι τα πρώτα διδακτήριά του. Στη συνέχεια άνοιξε σχολεία, ένα πανεπιστήμιο, εξαγόρασε μέσα ενημέρωσης και σύστησε θρησκευτικές ομάδες και οργανισμούς, προκειμένου να εμφυσήσει στη σύγχρονη Τουρκία το Ισλάμ. Εξαιτίας κάποιων δηλώσεών του, όμως, το Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας της Τουρκίας τον κατηγόρησε το 1988 για «προσπάθεια υπονόμευσης του κοσμικού καθεστώτος με μεθόδους που τις έκρυβε καλά πίσω από ένα δημοκρατικό και σύγχρονο προσωπείο που εμφάνιζε». Για το λόγο αυτό, αποφάσισε να αυτο-εξοριστεί στις ΗΠΑ, ενώ εκκρεμούσαν παράλληλα εναντίον του καταδικαστικές αποφάσεις των τουρκικών δικαστηρίων.

Αυτό, ωστόσο, δεν τον πτόησε ιδιαίτερα. Από το «αρχηγείο» του στη Φιλαδέλφεια (Πενσυλβανία των ΗΠΑ) συνεχίζει να χτίζει την αυτοκρατορία του, η οποία περιλαμβάνει ένα δίκτυο από 300 ιδιωτικά (ισλαμικά) σχολεία στην Τουρκία και άλλα 200 στο εξωτερικό (από την Τανζανία μέχρι την Κίνα και από το Μαρόκο μέχρι τις Φιλιππίνες και τις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, όπου υπάρχουν πολυπληθείς τουρκικές μειονότητες), μία τράπεζα, μία σειρά τηλεοπτικών σταθμών και εφημερίδων, μία 12γλωσση ιστοσελίδα στο διαδίκτυο και πολλές φιλανθρωπικές οργανώσεις. Μία αυτοκρατορία αξίας πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων...

Επισήμως, το κίνημά του έχει ένα εκατομμύριο πιστούς, συμπεριλαμβανομένων και των δεκάδων χιλιάδων υπαλλήλων στον δημόσιο τομέα της Τουρκίας, οι οποίοι προστατεύονται από τον Πρωθυπουργό Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν (που σύμφωνα με κάποιους είναι κι ο «εκτελεστής» της πολιτικής του Γκιουλέν).

Το 2006, δικαστήριο της Άγκυρας τον αθώωσε από τις κατηγορίες για σύσταση παράνομης οργάνωσης με σκοπό την υπονόμευση του κοσμικού καθεστώτος και την αντικατάστασή του με τον ισλαμικό νόμο, τη Σαρία. Αλλά, παρόλα αυτά, ακόμη κατηγορείται από τους κοσμικούς ότι επιδιώκει να κάνει την Τουρκία ένα θεοκρατικό κράτος, τύπου Ιράν.

Οι κεμαλιστές τον συγκρίνουν μάλιστα με τον Χομεϊνί και φοβούνται ότι μία πιθανή επιστροφή του στην Τουρκία μπορεί να μετατρέψει την Άγκυρα σε Τεχεράνη.

Οι κυβερνήσεις του Τουρκμενιστάν, του Τατζικιστάν και του Ουζμπεκιστάν είναι επίσης ενοχλημένες και καχύποπτες με τα «τουρκικά σχολεία που έχουν ανοίξει εκεί από μουσουλμάνους ιεραπόστολους».

Το δόγμα Γκιουλέν είναι ότι κράτος και θρησκεία πρέπει να είναι ένα, όπως και στην οθωμανική περίοδο και ότι η Τουρκία θα πρέπει να παίξει το ρόλο του ηγέτη στα Βαλκάνια και τον Καύκασο. Το τάγμα Γκιουλέν, λοιπόν, εκτείνεται όχι μόνο στα εδαφικά όρια της Τουρκίας, αλλά είναι παν-τουρκικό. Έτσι εξηγείται και η επιτυχία του στις εθνότητες που συνδέονται λόγω καταγωγής με την Τουρκία στη μετα-Σοβιετική Κεντρική Ασία...

Τρίτη εξουσία

Σύμφωνα με το διεθνούς φήμης εβδομαδιαίο αμυντικό περιοδικό «Jane’s», το τάγμα του Φετουλάχ Γκιουλέν αποτελεί την τρίτη εξουσία στην Τουρκία μετά την κυβέρνηση και το στρατό. Ο σκοπός του βέβαια -σύμφωνα με τον αρθογράφο- είναι να έχει την απόλυτη εξουσία, διεισδύοντας στο στρατό και την κυβέρνηση. Και μέχρι να το πετύχει αυτό θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί ως «όπλο» του την υπόθεση Εργκενεκόν.

Ο Φετουλάχ Γκιουλέν θεωρείται ο «σκιώδης» αρχηγός της τουρκικής Αστυνομίας και των μυστικών υπηρεσιών. Οι ίδιοι οι Τούρκοι τον βλέπουν ως έναν πολιτικό ηγέτη, τύπου Αγιατολάχ Χομεϊνί, ενώ άλλοι ως εκφραστή του σύγχρονου, όχι βίαιου, αναθεωρημένου Ισλάμ. Κι επίσης, κάποιοι άλλοι θεωρούν ότι, αν και εμφανίζεται ο Γκιουλέν να βρίσκεται πίσω από το κυβερνών κόμμα, ωστόσο στην πραγματικότητα είναι αντίπαλοι. Με το ισλαμικό τάγμα να θέλει να αναρριχηθεί στο πρώτο βάθρο, της κυβερνητικής εξουσίας. Μάλιστα, η αγαστή συνεργασία του με το κυβερνών κόμμα, τον βοήθησε να τοποθετήσει τα μέλη του σε καίρια πόστα της πολιτικής εξουσίας, βοηθώντας έτσι τον Γκιουλέν να πλησιάσει το στόχο του.

Στα πρόθυρα της παράνοιας

ΟΙ Τελευταίες εξελίξεις, όμως, στην Τουρκία και οι ισχυρισμοί περί «συνωμοσιών εναντίον της δημοκρατίας, της κυβέρνησης και του Γκιουλέν» καθώς και οι συζητήσεις που έχουν πυροδοτηθεί από το γεγονός αυτό, αλλά και οι αλληλοκατηγορίες, όχι μόνο έχουν αποδυναμώσει τους άλλοτε κραταιούς φορείς αυτής της χώρας, αλλά εμβαθύνουν ακόμη περισσότερο και την πόλωση στην κοινωνία.

Μερικοί, μάλιστα, φοβούνται ότι όλη αυτή η αλλαγή τάσεων και πορείας της Τουρκίας μπορεί να θέσει σε άμεσο κίνδυνο τη σταθερότητα της χώρας. «Αν δεν σταματήσουμε τη φθορά των φορέων του κράτους, τότε τα θεμέλια του καθεστώτος θα διαβρωθούν. Πριν απ’ όλα, όμως, οι Ένοπλες Δυνάμεις». Αυτός είναι και ο λόγος, για τον οποίο ο Π/Θ Ερντογάν ανέφερε: «Αν οι ισχυρισμοί αυτοί (ο λόγος για όσα περιλαμβάνει το έγγραφο, που δημοσίευσε η Taraf περί σχεδίου διάσπασης του ΑΚΡ και διάλυσης του κινήματος του Γκιουλέν) είναι εκτός πραγματικότητας και αποσκοπούν στη φθορά των κρατικών φορέων και στη μεταξύ τους αντιπαράθεση, τότε αυτό αποτελεί ένα επικίνδυνο γεγονός, αν όμως πάλι οι προβαλλόμενοι ισχυρισμοί είναι ορθοί, τότε η υπόθεση αυτή είναι περισσότερο τραγική», έγραφε η εφημερίδα «Σαμπάχ». Αυτό που φοβούνται οι κοσμικοί -πέρα από την απώλεια του ελέγχου των πραγμάτων- είναι ότι η χώρα όσο ασχολείται με το δικό της «ντέρτι», θα καταστεί αδύνατο όχι μόνο να πετύχει το στόχο της στο να αποτελέσει μια «παγκόσμια δύναμη», αλλά και να διαφυλάξει ακόμη και το καθεστώς που έχει σήμερα, δηλαδή της «περιφερικής δύναμης».

Μια συνωμοσία, ένα πραξικόπημα και μια «αποκάλυψη»

Ο Cüneyt Ölsever, σε άρθρο του στη «Hϋrriyet» εκτιμά ότι, μετά τα σενάρια περί υπονόμευσης της κυβέρνησης, θεωρείται βέβαιο ότι υπάρχει μια πρωτοβουλία πραξικοπήματος. Εκείνο, το οποίο δεν είναι φανερό προς το παρόν, είναι το κατά πόσον η πρωτοβουλία αυτή προέρχεται από το στρατό ή από την πολιτική πλευρά. Υπάρχουν, μάλιστα, τρεις πιθανότητες:

1. Με εντολή του Γενικού Επιτελείου, έχει ετοιμασθεί ένα «σχέδιο δράσης κατά της οπισθοδρόμησης».

2. Το σχέδιο αυτό το έχουν ετοιμάσει κάποιοι θύλακες μέσα από τη δομή των Ενόπλων Δυνάμεων και εκτός εντολής του Γενικού Επιτελείου, προκειμένου να γίνουν «βασιλικότεροι του βασιλέως».

3. Το έγγραφο είναι πλαστό και κάποια πολιτικά πρόσωπα το κατασκεύασαν με προφανή σκοπό τη φθορά των Ενόπλων Δυνάμεων, ενδεχομένως δε να έχει ετοιμασθεί μέσα από τις Δυνάμεις Ασφαλείας (δηλ. βλέπε Γκιουλέν).

Και οι τρεις αυτές πιθανότητες έχουν βάλει σε βαθιές σκέψεις τούς Τούρκους πολίτες, οι οποίοι αναρωτιούνται πλέον: «Σε τι είδους χώρα ζω; Ποιος ελέγχει το παιχνίδι;».

Κάθε φορά οι ειδήσεις αναφορικά με τις Ένοπλες Δυνάμεις δημοσιεύονται στην εφημερίδα «Taraf» και επιμελούνται κυρίως από τον Mehmet Βaransu. Βεβαίως, αποτελεί μεγάλη επιτυχία η δημοσιογραφική διείσδυση του Βaransu μέσα στις Ένοπλες Δυνάμεις. Όμως, προκαλεί μεγάλη εντύπωση πώς το καταφέρνει.

Ο Hasan Gϋrbϋz, συνήγορος του Serdar Öztürk [υπάρχουν ισχυρισμοί ότι το έγγραφο, που δημοσίευσε η «Taraf», ανακαλύφθηκε στον προσωπικό του υπολογιστή], προέβαλε τον εξής ισχυρισμό: «Αν και υπήρχε εισαγγελική εντολή κατά το στάδιο της αντιγραφής του δίσκου του υπολογιστή εκ μέρους της Αστυνομίας να παρίσταται και ο δικηγόρος του Öztürk, εντούτοις οι αστυνομικοί αυτό το έπραξαν δίχως τη δική του παρουσία».

Όμως, ο Ποινικός Νόμος 134 και τα άρθρα 3 και 4 ορίζουν τα εξής: «Πρέπει να πραγματοποιούνται όλες οι αντιγραφές του δίσκου του υπολογιστή και σε περίπτωση ζήτησης να παραχωρείται ένα αντίγραφο στον κατηγορούμενο ή στο συνήγορό του».

Ωστόσο, στην υπόθεση Εργκενεκόν το σφάλμα της μη χορήγησης αντιγράφου εκ μέρους των Δυνάμεων Ασφαλείας στους ενδιαφερόμενους εφαρμόζεται πολύ συχνά. Βεβαίως, «τα έγγραφα», τα οποία αποκαλύπτονται μέσα από τους υπολογιστές, δεν λαμβάνονται ως αποδείξεις, εφόσον δεν έχουν χορηγηθεί αντίγραφά τους στους ενδιαφερομένους.

Πάντως, είτε το έγγραφο είναι πλαστό είτε είναι πραγματικό, η κατάσταση είναι χαώδης. Είναι φανερό ότι κάποιοι καρφώνουν το μαχαίρι στην καρδιά της Τουρκίας. Ενισχύεται όλο και περισσότερο η πεποίθηση μέσα στην κοινωνία ότι υπάρχουν τριβές και αντιδικίες τόσο μεταξύ Ενόπλων Δυνάμεων και Δυνάμεων Ασφαλείας, όσο και μεταξύ Ενόπλων Δυνάμεων και του δικαστικού μηχανισμού.

Φαίνεται ότι το έγγραφο αυτό θα δημιουργήσει μεγάλο πονοκέφαλο στις Ένοπλες Δυνάμεις. Αν το έγγραφο έχει ετοιμασθεί εν αγνοία του Γενικού Επιτελάρχη, αλλά μέσα στη δομή των Ενόπλων Δυνάμεων, τότε και πάλι υπεύθυνος είναι ο Γενικός Επιτελάρχης. Ένας Αρχηγός, ο οποίος δεν μπορεί να είναι κυρίαρχος εντός του δικού του Επιτελείου, τότε ποιον ισχυρό θεσμό εκπροσωπεί;.. Αλλά μέχρι να απαντηθεί το ερώτημα, η Τουρκία θα βυθίζεται όλο και περισσότερο σε ένα «διχασμό» μεταξύ κοσμικότητας και πολιτικού Ισλάμ, μεταξύ της επιθυμίας της να ενταχθεί στην Ευρώπη και το όνειρό της να γίνει μια παν-τουρκική περιφερειακή δύναμη.