Η νομοκανονική διάσταση του Ισλάμ

Το Ισλάμ είναι πολύπλοκη θρησκευτική, πολιτική και πολιτιστική υποδομή και συνιστά μια μορφή πίστης, η αξία της οποίας ως κοινωνικού φαινομένου δεν έχει διερευνηθεί και αποτιμηθεί ακόμη πλήρως. Η νομοκανονική δομή και κυριαρχία του Ισλάμ στηρίζεται στην αντίληψη ότι το Κοράνιο ως θεόπεμπτο δεν επιδέχεται απολύτως καμία τροποποίηση. Το Κοράνιο δεν αποτελεί κωδικοποιημένη νομοθεσία αλλά είναι εξ αποκαλύψεως θεσμοθέτημα και παρόλη τη σχετικοποίηση του κανονιστικού του περιεχομένου επηρεάζει σε μείζονα η ελάσσονα βαθμό και τις σύγχρονες νομοθεσίες. Το περιεχόμενό του είναι συλλογή θρύλων, τελετών και εθίμων της προϊσλαμικής Αραβίας σε συνδυασμό με πολλά στοιχεία από την Αγία Γραφή και τις άλλες θρησκευτικές παραδόσεις της ευρύτερης περιοχής, ενώ το νομοκανονικό του μέρος που μας αφορά άμεσα, είναι επιγραμματικό χωρίς σύστημα και εσωτερική μέθοδο, γεγονός που δικαιολογείται από τον αποσπασματικό τρόπο συλλήψεώς του από τον Μωάμεθ.

Υπάρχουν πολλές αντιφάσεις, επαναλήψεις και δυσνόητα σημεία, ενώ περιορίζεται στη στοιχειώδη οργάνωση του κοινωνικού και πολιτικού βίου των πιστών, καθώς η θεματολογία του είναι σαφώς περιορισμένη και σε καμία περίπτωση δεν καλύπτει όλες τις πιθανές περιπτώσεις. Στο Κοράνιο συμπίπτει η έννοια της ηθικής (ανθρώπινη συνείδηση) και του δικαίου (εξωτερική συμπεριφορά) του ανθρώπου. Και οι δύο έννοιες προέρχονται από τη θεϊκή αποκάλυψη και στοχεύουν στη διαμόρφωση της ατομικής και κοινωνικής συμπεριφοράς, ενώ προσδιορίζονται και εντάσσονται πλήρως στο νομοκανονικό περιεχόμενο του Κορανίου.

Επειδή το Κοράνιο δεν καλύπτει όλες τις πιθανές περιπτώσεις για τη ρύθμιση του βίου των πιστών σύμφωνα με τον ισλαμικό τρόπο συμπεριφοράς και ταυτόχρονα πολλά σημεία του είναι δυσνόητα, από νωρίς προέκυψε η ανάγκη για περαιτέρω συμπλήρωση η ανάπτυξη των νομοθετικών προβλέψεών του. Συμπληρωματική νομοκανονική πηγή είναι οι ιερές παραδόσεις, τα λογία του Μωάμεθ και αναγνωρίζονται ως απολύτως αναγκαία στοιχεία για τη ρύθμιση της κοινωνικής συμβίωσης. Στην ουσία πρόκειται για την πρακτική εφαρμογή και ανάπτυξη των κορανικών εντολών από τον Μωάμεθ κατά τρόπο ώστε να γίνονται κατανοητές από τους μουσουλμάνους, οι οποίοι από την πρώτη στιγμή αναζητούσαν ένα σαφώς καθορισμένο πλαίσιο ισλαμικής συμπεριφοράς. Οι ρυθμίσεις που επέβαλε ο Μωάμεθ θεωρούνται ως η θεόπνευστη ερμηνεία και η ανάπτυξη της κορανικής αποκάλυψης, οι οποίες καλύπτουν πληθώρα θεμάτων για τα οποία δεν υπάρχει σαφής αναφορά προσέγγισης τους στο Κοράνιο.

Αν και πολλές από τις νομοκανονικές ρυθμίσεις που προκύπτουν από τις δύο παραπάνω πηγές δικαίου έχουν ουσιαστικά ξεπεραστεί η ευρίσκονται σε σιωπηρή αχρησία, εντούτοις το κοινωνικό πλαίσιο που τις εκφράζει επιβιώνει σε σημαντικό βαθμό με συνέπεια να δυσχεραίνεται η αποδοχή και εφαρμογή των «σύγχρονων» νόμων από πολύ μεγάλη μερίδα των μουσουλμάνων πιστών. Διαπιστώνεται δηλαδή μια ουσιαστική αντίδραση από τη μεριά των πιστών ως προς τις αλλαγές που επιθυμεί να εισάγει η να επιβάλλει η επίσημη κρατική εξουσία. Γι’ αυτό το λόγο η αξιολόγηση των ισλαμικών κανόνων στο ευρύτερο πλαίσιο του νομικού συστήματος των ισλαμικών κρατών, κυρίως ως «δικαίωμα στη διαφορά», πρέπει πάντοτε να επιχειρείται με αναγωγή στο γενικότερο κοινωνικό συμφέρον. Ταυτόχρονα η κρατική εξουσία οφείλει πάντοτε να λαμβάνει υπόψη τη θρησκευτική συνείδηση του λαού και να καταβάλλει έντονες προσπάθειες για τον εναρμονισμό των εκάστοτε αλλαγών με τις βασικές παραμέτρους της ισλαμικής πίστης και την αδιαμφισβήτητη ένταξή τους, εντός ενός σαφώς καθορισμένου ισλαμικού πλαισίου αναφοράς. Η παράμετρος αυτή δεν ισχύει στο δυτικό κόσμο από την εποχή της εκκοσμίκευσης και έπειτα.

Ανθρώπινα Δικαιώματα

 

Η πραγματική διδασκαλία του Ισλάμ σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως αυτή εμπεριέχεται στο Κοράνιο και στη sunna του Προφήτη, στηρίζεται εξ ολοκλήρου στην απόλυτη θεϊκή εξουσία και σε γενικές γραμμές, υπάρχουν αρκετές ομοιότητες με την αντίστοιχη χριστιανική. Οι βασικές αρχές της είναι οι εξής:

Τα ανθρώπινα δικαιώματα στο Ισλάμ εισάγονται, έχουν την αφετηρία τους και αναφέρονται, όπως και κάθε τι στο Ισλάμ, αποκλειστικά και μόνο στον Αλλάχ. Η τεκμηρίωσή τους στηρίζεται θεολογικά στο μεγαλείο και στη φιλευσπλαχνία Του. Εφόσον ο Αλλάχ είναι ο απόλυτος και μοναδικός κυρίαρχος των ανθρώπων και του σύμπαντος, το έλεός Του παρέχεται εξίσου και απλόχερα σε όλα τα όντα. Προίκισε κατά τη δημιουργία κάθε άνθρωπο με αξία και τιμή και του ενέπνευσε το πνεύμα Του. Απ’ αυτή τη βασική αρχή προκύπτει ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν την ίδια θεϊκή ουσία και δεν μπορούν να γίνουν διακρίσεις. Λόγω της απόλυτης κυριαρχίας του Αλλάχ οι ίδιοι οι άνθρωποι δεν μπορούν να θέσουν τα όρια της ανθρώπινης εξουσίας τους, επειδή κανένα άτομο, ομάδα, έθνος δεν μπορεί να θέσει εαυτόν πάνω από τον Αλλάχ. Αυτός μόνος είναι ο κυρίαρχος και ο νομοθέτης.

Προκύπτει ότι μέσω Αυτού και ανεξάρτητα από κάθε άλλο ανθρώπινο χαρακτηριστικό οι άνθρωποι είναι κατά την ουσία τους ίδιοι και δεν μπορούν να γίνουν διακρίσεις μεταξύ τους λόγω εθνικότητας, χρώματος η φυλής: «...Σας έχουμε πλάσει από έναν (μόνο) άνδρα και μια (μόνο) γυναίκα, και σας κάναμε σε λαούς-Έθνη και Φυλές για ν’ αναγνωρίζει ο ένας τον άλλο (κι όχι να καταφρονεί ο ένας τον άλλο). Βέβαια ο πιο τιμημένος από σας- στα μάτια του Αλλάχ- είναι ο πιο ενάρετος. Και ο Αλλάχ είναι Παντογνώστης και καλά πληροφορημένος», (Κοράνιο, 49:13). Κάθε άνθρωπος συνδέεται γι’ αυτό το λόγο με όλους τους άλλους και συναποτελούν μια αδελφότητα ώστε να υπηρετούν τον Αλλάχ. Η απόλυτη παραδοχή του Ισλάμ για τη μοναδικότητα του Θεού είναι κεντρική και παράγει την έννοια της μοναδικότητας της ανθρωπότητας και επομένως κάθε ανθρώπου ξεχωριστά. Στο Ισλάμ υπάρχουν βασικά ανθρώπινα δικαιώματα για την ανθρωπότητα ως σύνολο, τα οποία πρέπει να διαφυλάσσονται κάτω απ’ όλες τις συνθήκες, ενώ όποιος στρέφεται εναντίον των ανθρώπων θα καταδικάζεται: «...αν κανείς τους σκοτώσει κάποιον- εκτός βέβαια αν πρόκειται για δολοφόνο ή κακοποιό στη γη- θα είναι, σαν να σκοτώνει όλο τον κόσμο: Αν όμως κανείς, σώσει κάποιον θα είναι σαν να σώζει όλον τον κόσμο», Κοράνιο, 5:32. Η ομοιότητα με τη χριστιανική διδασκαλία είναι φανερή. Σχετικά με τις αδύναμες κοινωνικές ομάδες το Κοράνιο δηλώνει ρητώς ότι δεν επιτρέπεται να καταπιέζονται οι γυναίκες, τα παιδιά, οι γέροι, οι άρρωστοι και οι τραυματίες. Η τιμή της γυναίκας ειδικά πρέπει να προστατεύεται σε όλες τις συνθήκες και μάλιστα απαγορεύεται με κάθε μέσο η σεξουαλική καταπίεσή της (Κοράνιο, 17,32). Ο πεινασμένος πρέπει να ταΐζεται και ο γυμνός να ντύνεται κατά τρόπο και νόημα αντίστοιχο με τη χριστιανική παραβολή της Τελικής Κρίσης. Πιο συγκεκριμένα και σύμφωνα με την κορανική διδασκαλία επιβάλλεται:

α) Η προστασία της ζωής: «...αν κανείς τους σκοτώσει κάποιον- εκτός βέβαια αν πρόκειται για δολοφόνο η κακοποιό στη γη- θα είναι, σαν να σκοτώνει όλο τον κόσμο: Αν όμως κανείς, σώσει κάποιον θα είναι σαν να σώζει όλον τον κόσμο», (Κοράνιο, 5:32), «Να μην σκοτώνετε τα παιδιά σας με δικαιολογία την φτώχεια- θα σας προμηθεύσουμε ό,τι χρειάζεστε για τη συντήρηση τη δική σας και εκείνων-...Να μην σκοτώνετε τη ψυχή που ο Αλλάχ έχει απαγορέψει, εκτός για δίκαιους λόγους. Μ’ αυτά σας υποχρεώνει ο Αλλάχ», (Κοράνιο, 6:151), «Και να μην αφαιρείτε ζωή- που ο Αλλάχ την έχει κάνει απαραβίαστη...», (Κοράνιο, 17:33).

β) Η προστασία της περιουσίας ειδικά των αδυνάτων: «Να μην πλησιάζετε την περιουσία των ορφανών, εκτός με τους καλούς τρόπους (και για καλούς σκοπούς) μέχρι την ηλικία της ευθύνης και της καλής διοίκησης. Να μετράτε και να ζυγίζετε με δικαιοσύνη. Κανένα δεν επιβαρύνουμε πάνω απ’ ο,τι μπορεί. Κι όταν μιλάτε, να μιλάτε δίκαια... Με αυτά σας υποχρεώνει ο Αλλάχ για να θυμάστε», (Κοράνιο, 6:152).

γ) Η προστασία της τιμής της γυναίκας: «Και να μη πλησιάζετε στη μοιχεία, γιατί είναι αισχρή πράξη και μεγάλη αμαρτωλή, ανοίγοντας το δρόμο (για άλλες ανομίες)», (Κοράνιο, 17:32).

δ) Η προστασία της τιμής: «Ω! Εσείς που πιστεύετε! Ας μην κοροϊδεύεται ένας λαός από έναν άλλο... Κι ούτε γυναίκες, από γυναίκες... Και να μην συκοφαντείτε ο ένας τον άλλο... Πόσο κακό να γίνει ο πιστός διαφθαρμένος όταν συκοφαντεί τον πιστό αδελφό του. Κι όποιοι δεν σταματήσουν και μετανιώσουν, αυτοί είναι πραγματικά οι κακοποιοί που αδικούν... Αποφεύγετε όσο μπορείτε πολλές υποψίες. Γιατί το να υποψιάζεσαι κάποιον σε μερικές περιπτώσεις είναι αμαρτία. Και να μην κατασκοπεύετε κι ούτε να κακολογείτε ο ένας τον άλλο πίσω από την πλάτη του... Φοβηθείτε λοιπόν τον Αλλάχ, γιατί ο Αλλάχ δέχεται τη μετάνοια, και είναι Επιεικής», (Κοράνιο, 49:11-12).

ε) Η προστασία και ασφάλεια της ιδιωτικής ζωής: «Ω! Εσείς που πιστεύετε! Μην μπαίνετε σε σπίτια που δεν είναι σπίτια σας χωρίς να ζητήσετε την άδεια και να χαιρετίσετε τους νοικοκυραίους. Αυτό είναι το καλύτερο για σας, για να σκεφθείτε», (Κοράνιο, 24:27, βλ. και 49:12).

στ) Το δικαίωμα αντίδρασης κατά της τυραννίας: «Ο Αλλάχ δεν αγαπά να διαδίδεται το κακό σε δημόσιες ομιλίες, εκτός απ’ αυτό που του έχει γίνει αδικία. Γιατί ο Αλλάχ είν’ Εκείνος που τα βλέπει κι όλα τ’ ακούει», (Κοράνιο, 4:148).

ζ) Η ελευθερία συνείδησης, πεποίθησης και θρησκείας: «Στη Θρησκεία δεν υπάρχει καταναγκασμός. Διότι η Αλήθεια έχει ξεχωριστεί απ’ την Πλάνη...», (Κοράνιο, 2:256), «Μη βρίζετε εκείνους που επικαλούνται άλλους, αντί του Αλλάχ... Έτσι κάναμε κάθε λαό να γοητεύεται με τις δικές του πράξεις», (Κοράνιο, 6:108), «Και μη φιλονικείτε με τους οπαδούς της Βίβλου, εκτός αν πρόκειται για απλή συζήτηση... Και να τους πείτε: Πιστεύουμε στην Αποκάλυψη που έχει σταλεί σ’ εμάς και σ’ αυτή που έχει σταλεί σ’ εσάς. Ο Θεός μας και ο Θεός σας είναι Ένας. Κι εμείς σ’ Αυτόν έχουμε υποταχθεί», (Κοράνιο, 29:46).

η) Η προστασία από κάθε άδικη σύλληψη και η επιβολή της δικαιοσύνης: «Και καμιά φορτωμένη (ψυχή) δεν θα φορτωθεί το φορτίο (ευθύνης) μιας άλλης, έστω κι αν φορτωμένη βαριά θα φώναζε μιαν άλλη (να σηκώσει) το βάρος της, τίποτε δεν θα φορτωθεί απ’ αυτό (το βάρος) κι αν ήταν ακόμη από τους συγγενείς», (Κοράνιο, 35:18), «Ω! Σεις που πιστεύατε! Να επιμένετε στ’ όνομα του Αλλάχ σα μάρτυρες για τη δικαιοσύνη και ας μην αφήνετε το μίσος των άλλων να σας κάνει να εγκαταλείψετε την δικαιοσύνη. Να είστε δίκαιοι. Η δικαιοσύνη είναι πιο κοντά στην ευσέβεια και να φοβάστε τον Αλλάχ. Γιατί ο Αλλάχ γνωρίζει πάρα πολύ καλά όλα, όσα κάνετε», (Κοράνιο, 5:8), «Ο Αλλάχ σας διατάζει ν’ αποδώσετε ό,τι σας εμπιστεύθηκε, σ’ αυτούς που ανήκει κι όταν δικάζετε ανάμεσα σ’ ανθρώπους, να δικάζετε με δικαιοσύνη. Είν’ εξαιρετική η διδασκαλία που σας έδωσε. Γιατί ο Αλλάχ όλα τ’ ακούει κι όλα τα βλέπει», (Κοράνιο, 4,58), «Ω! Σεις που πιστέψατε! Να σταθείτε σταθερά στο δίκαιο. Η μαρτυρία σας να είναι εντελώς για τον Αλλάχ κι αν πρόκειται, να είναι ενάντια στον εαυτό σας, ή ενάντια στους γονείς και τους συγγενείς σας, είτε είναι πλούσιοι, η φτωχοί. Γιατί ο Αλλάχ είναι πρόθυμος να τους προστατέψει και τους δύο. Να μην παρασύρεστε απ’ τα πάθη της καρδιάς σας, μη τυχόν παρεκτραπείτε. Κι αν διαστρέφετε το δίκαιο, η αρνείστε να το κάνετε, μάθετε, ότι ο Αλλάχ είναι καλά πληροφορημένος για τις πράξεις σας», (Κοράνιο, 4:135).

θ) Δικαίωμα στις βασικές ανάγκες της ζωής: «Και στις περιουσίες τους δίνουν το δικαίωμα του (πτωχού), εκείνου που ζητούσε (ελεημοσύνη), κι εκείνου που ντρέπεται να ζητιανεύει», (Κοράνιο, 51:19).

Όταν μιλάμε για τα ανθρώπινα δικαιώματα στο Ισλάμ εννοείται ότι αυτά έχουν παραχωρηθεί στον άνθρωπο αποκλειστικά από τον Θεό και όχι από ένα βασιλέα, άλλη εξουσία η νομοθετική ομάδα. Ό,τι προέρχεται από τους ανθρώπους μπορεί εύκολα να καταργηθεί, εφόσον όμως στο Ισλάμ τα ανθρώπινα δικαιώματα έχουν παραχωρηθεί από τον Θεό, τότε προκύπτει ότι καμία κυβέρνηση η ανθρώπινη ομάδα δεν μπορεί να τα παραβιάσει η να τα καταργήσει. Κάθε μουσουλμάνος πιστός ή διοικητής ο οποίος θέλει να είναι πραγματικά μουσουλμάνος οφείλει να τα αποδέχεται, να τα αναγνωρίζει και να τα προστατεύει, αφού αποτελούν το Νόμο του Αλλάχ. Η παράμετρος αυτή είναι τόσο αυστηρή και επιτακτική, ώστε εάν ο ηγέτης δεν τα εφαρμόζει, τότε σύμφωνα με το Κοράνιο θεωρείται ως κατ’ εξοχήν άπιστος και παράνομος: «Εμείς ήμασταν που αποκαλύψαμε τον Νόμο, που σ’ αυτόν υπάρχει η καθοδήγηση και το φως... Και μην φοβάστε τους ανθρώπους, αλλά να φοβάστε Εμένα, και μην αγοράζετε τις Εντολές Μου με μικρή τιμή. Κι όποιος δεν δικάσει, με βάση τα όσα αποκαλύφθηκαν απ’ τον Αλλάχ, αυτοί είναι οι άπιστοι», (Κοράνιο, 5:44), «...Και όποιος δεν δικάζει, με βάση τα όσα αποκαλύφθηκαν απ’ τον Αλλάχ, αυτοί τότε είναι άδικοι (και παράνομοι)», (Κοράνιο, 5:45) και «Κι άφησε το Λαό του Ευαγγελίου, να δικάζει, να κρίνει σύμφωνα με όσα αποκαλύφθηκαν σ’ αυτό, απ’ τον Αλλάχ. Κι όποιος δεν δικάσει με βάση τα όσα απεκαλύφθησαν απ’ τον Αλλάχ, αυτοί είναι οι παράνομοι» (Κοράνιο, 5:47).

Από τα παραπάνω γίνεται σαφές ότι η ισλαμική διδασκαλία για τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι πλήρης και ικανοποιητική, ενώ σε πολλά σημεία ομοιάζει με την αντίστοιχη χριστιανική. Παρ’ όλα αυτά όμως διαπιστώνεται σαφής καταπάτησή τους από πολλές ισλαμικές κυβερνήσεις σε διάφορες περιοχές του πλανήτη. Οι εκθέσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα των διεθνών οργανώσεων αποδεικνύουν ότι η σχετική ισλαμική διδασκαλία δεν εφαρμόζεται και μάλιστα σε αρκετές περιπτώσεις οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι κατάφορες. Ιδιαίτερα προβληματική εμφανίζεται η θέση της γυναίκας, η οποία ακόμη και σήμερα δεν απολαμβάνει την προστασία, την τιμή και την αναγνώριση που το ίδιο το Κοράνιο επιβάλλει. Εντούτοις σε αρκετές ισλαμικές κοινωνίες έχει σημειωθεί αξιόλογη πρόοδος ως προς αυτό το θέμα και οι γυναίκες κατακτούν σπουδαίες επαγγελματικές θέσεις και αναπτύσσουν δημόσιο λόγο.

Σε κάθε περίπτωση πρέπει να διαχωρίζουμε στις ισλαμικές κοινωνίες-κράτη την κατάσταση που επικρατεί στις μεγαλουπόλεις και στις επαρχίες. Στις πόλεις η κατάσταση είναι τελείως διαφορετική, λόγω κυρίως της επίδρασης από τον δυτικό κόσμο, ενώ στις επαρχίες τα πράγματα δείχνουν να ακολουθούν άλλη πορεία, σαφώς αρνητική. Οπωσδήποτε δεν πρέπει να λησμονούμε την κορανική διδασκαλία που αποτελεί και την πεμπτουσία της θρησκείας του Ισλάμ, αλλά και την βάση κάθε διαλόγου με τους μουσουλμάνους. Οι κυβερνήσεις που δεν αναγνωρίζουν ή ουσιαστικά παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα στρέφονται κατά της ίδιας της θρησκείας τους σε βαθμό τέτοιο, ώστε να χαρακτηρίζονται μετ’ επιτάσεως ως άπιστοι και παράνομοι.

Η Μουσουλμανική Μειονότητα της Ελλάδας

Στην Ελλάδα υπάρχουν δύο μεγάλες ομάδες μουσουλμάνων.

 

 α) Η μία ομάδα αποτελείται από οικονομικούς μετανάστες, οι οποίοι είναι μουσουλμάνοι στο θρήσκευμα και εγκαταβιώνουν στα μεγάλα αστικά κέντρα, κυρίως δε της Αττικής. Η ομάδα αυτή ακόμη ασχολείται με την ικανοποίηση των βασικών βιοποριστικών αναγκών της, είναι κοινωνικά ανοργάνωτη και δεν εκφράζει δημόσιο λόγο. Τα χαρακτηριστικά της είναι ιδιαίτερα δυναμικά, ο αριθμός των μελών της είναι μεγάλος και θα μας απασχολήσει στο προσεχές μέλλον, όταν τα μέλη της θα έχουν βελτιώσει τις βιοποριστικές τους συνθήκες και θα μπορούν να συνταχθούν σε οργανωμένο κοινωνικό-θρησκευτικό σύνολο, που ασφαλώς θα διεκδικήσει περισσότερα δικαιώματα μέσα στην ελληνική κοινωνία. Η αλλαγή αυτή προσδιορίζεται χρονικά κατά την εποχή που πολλοί από τους απογόνους τους δεύτερης, τρίτης και τέταρτης γενιάς θα έχουν αφομοιωθεί πλήρως από την ελληνική κοινωνία, όπως συνέβη με τους Έλληνες οικονομικούς μετανάστες των δεκαετιών ’40 και ’50 στην Αμερική και Ευρώπη, θα έχουν μορφωθεί σε ελληνικά Πανεπιστήμια, θα ασκούν μη χειρωνακτικά επαγγέλματα και θα έχουν βελτιώσει αισθητά την οικονομική τους κατάσταση.

Εκείνη την περίοδο η θρησκεία τους θα λειτουργήσει ως το συνεκτικό στοιχείο που θα τους αυτοπροσδιορίζει και ταυτόχρονα θα τους διαφοροποιεί από τους υπόλοιπους συμπολίτες τους, οπότε και θα καταβάλλουν σύντονες προσπάθειες για τη διασφάλιση περισσότερων σχετικών δικαιωμάτων, ενεργού ρόλου και δημόσιου λόγου. Καθοριστικής σημασίας παράγοντας στην περίπτωση αυτή θα είναι οι μεταξύ τους έντονες πολλές φορές θρησκευτικές διαφορές και αντιγνωμίες, καθώς και οι διαφορετικές χώρες προέλευσής τους. Οι παράμετροι αυτές ενδεχομένως θα τους οδηγήσουν σε πολυδιάσπαση και ίσως προκαλέσουν εσωτερικές τριβές.

β) Η δεύτερη μεγάλη ομάδα μουσουλμάνων που υπάρχει στην Ελλάδα είναι οι μουσουλμάνοι της Θράκης. Η ομάδα αυτή εμφανίζει τελείως διαφορετικά χαρακτηριστικά από την πρώτη, είναι οργανωμένη και πλήρως ενταγμένη στην ελληνική πραγματικότητα και δεν έχει άμεσους δίαυλους επικοινωνίας με την πρώτη.

Η νομική υπόσταση των μουσουλμάνων της Θράκης αναγνωρίζεται από τη Συνθήκη της Λοζάννης (άρθρα 37-45). Επίσης στο ίδιο πλαίσιο αναφοράς μπορούν να ενταχθούν και οι γενικότερες ρυθμίσεις του Ελληνικού Συντάγματος για το σεβασμό και την προστασία του ανθρώπου (άρθρο 2 §1) και για την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητάς του (άρθρο 5 §1), ιδιαίτερα όμως το άρθρο 13 είναι εκείνο που αφορά άμεσα το θέμα, καθώς κατοχυρώνει τις ιδιαιτερότητες κυρίως των θρησκευτικών μειονοτήτων. Γενικότερα το ερμηνευτικό πλαίσιο του Συντάγματος 1975/86 σχετικοποίησε βαθμιαία την προνομιακή θέση της επικρατούσας θρησκείας ως προς τις άλλες γνωστές θρησκείες με την παροχή ευρύτερων περιθωρίων στα μέλη των θρησκευτικών μειονοτήτων, ούτως ώστε να καλλιεργήσουν τις ιδιαιτερότητές τους. Όσον αφορά τους μουσουλμάνους στις διατάξεις αυτές εντάσσονται και οι ειδικότερες νομοθετικές ρυθμίσεις για την αυτοδιαμόρφωση των ατομικών και συλλογικών τους εκδηλώσεων σύμφωνα με τις αρχές του δόγματός τους.

Η ελευθερία έκφρασης των θρησκευτικών πεποιθήσεών τους δεν αντιμετώπισε κανενός είδους, περιορισμούς στην Ελλάδα, καθώς ανέκαθεν υπήρξε ελεύθερη, η εκδήλωση του θρησκευτικού τους συναισθήματος και των πρακτικών εκδηλώσεών του. Η Τουρκία κατέβαλε σύντονες προσπάθειες, ώστε να προβάλλει υποτιθέμενες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων της μειονότητας κυρίως όσον αφορά τη θρησκευτική της ελευθερία και προτάσσοντας έντονα την ανωτερότητα η μάλλον καλύτερα την ελαστικότητα και την ανεξίθρησκη θέση του κεμαλισμού. Για να επιτύχει τον στόχο της στηρίχτηκε στις γλωσσικές, πολιτιστικές και εθνολογικές ιδιαιτερότητες των ποικίλων φύλων που συνθέτουν τη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης προς τουρκογενείς πληθυσμούς. Ο τελικός στόχος της Τουρκίας υπήρξε και παραμένει η καλλιέργεια κλίματος αλυτρωτισμού που κυρίως στηρίζεται στην κατάφορη παραβίαση των θρησκευτικών δικαιωμάτων της μειονότητας.

 

Η αντίδραση από την ελληνική πλευρά θα πρέπει να στοχεύει στην ενεργή ενσωμάτωση της μουσουλμανικής μειονότητας στο κοινωνικό σύνολο και στην αναπροσαρμογή η στην επανερμηνεία των σχετικών διατάξεων της Συνθήκης της Λοζάννης υπό το πρίσμα της σύγχρονης πραγματικότητας και των ιστορικών, πολιτικών και κοινωνικών αλλαγών που έχουν συντελεστεί, τόσο παγκοσμίως όσο και στην ελληνική πραγματικότητα.


Ενδεικτική Βιβλιογραφία

 

Σ.Μηναίδη, Η Θρησκευτική Ελευθερία των Μουσουλμάνων στην Ελληνική Έννομη Τάξη, http://alex.eled.duth.gr/Eldoseis/Minaides/30.htm
Γρ.Ζιάκα, Ιστορία των θρησκευμάτων, τομ. Β', Το Ισλάμ, Θεσσαλονίκη 1981.
Α. Οικονομίδη, Πόλεμος και ειρήνη στο Ισλάμ, Θεσσαλονίκη 1980
Π. Βατικιώτη, Το Ισλάμ και η εξουσία. Μια εναλλακτική μουσουλμανική ερμηνεία. "Επίκεντρα" Μαρτ.-Απρίλ. (1980)
Το ιερό Κοράνιο, (μετ. Τ. Λάτση), Αθήνα, Εγίρα 1398 (1978).
R. Paret, Grengen der Koranforschung, 1950.
Γρ.Ζιάκα, Πίστις, ελπίς και σωτηρία κατά το Ισλάμ, Θεσσαλονίκη 1978.
Σ. Βρέλλη, Συγκριτικό Δίκαιο, Αθήνα-Κομοτηνή 1988.
Ν. Τορνάουφ, Μουσουλμανικόν Δίκαιον, (μετ. στη γαλλική Μ. Εσβάχ, μεταγλώτ. στην ελληνική Ν. Σακόπουλου), τομ. Α', Σμύρνη 1871.
Γ. Πατέλου, Πολιτική Ιστορία του Ισλαμικού χώρου (7ος-8ος αιών), Αθήναι 1987.
Μ. Bravmann, Τhe spiritual background οf early Islam in ancient arab concepts, 1972.
Μ. Κhadduri, War and peace in the law of Islam, 1955.
Α. Καλλικλή, Το Οθωμανικών Δίκαιον εν Ελλάδι, Αθήναι 1931.
Α. Γιαννουλάτου, Ισλάμ, Αθήναι 1975.
D. Μargoliouth, Early development of Ιslam, 1954.
Φ. Φραντζεσκάκη-Δ. Ευρυγένη-Σ. Συμεωνίδη, Συγκριτικό Δίκαιο, Θεσσαλονίκη 1978.
Π. Στάγκου, Οι πολιτικοκοινωνικές διαστάσεις του ισλαμικού φαινομένου, "Οικονομία-Κοινωνία", Ιούν.-Ιούλ. (1980).

 

http://img.pathfinder.gr//clubs/files/61143/6.html