Την Τρίτη μέρα του Πάσχα, βρέθηκα μπροστά στον Καθεδρικό Ναό της Αγίας Τριάδος στο Κίεβο της Ουκρανίας. Μαζί μου ήταν μια γνωστή μελετητής των θρησκειών της Αμερικής η οποία επισκεπτόταν την Ευρώπη για πρώτη φορά. Παρατηρούσαμε τον ιερέα και το ποίμνιό του να τελούν περιφορά γύρω από τον Καθεδρικό Ναό, με τις εικόνες, τα θυμιάματα και τους σταυρούς.

«Εχεις ακούσει πως ακόμα περισσότεροι Αμερικανοί γίνονται τώρα Ορθόδοξοι;» με ρώτησε, με ένα ελαφρώς πονηρό χαμόγελο. «Ορίστε - ευωδιές και κουδουνίσματα: άλλος ένας τρόπος να σου υποδεικνύουν τι να κάνεις  και τι να σκέφτεσαι.»

Τα σχόλιά της  άγγιξαν ένα ζήτημα με ολοένα αυξανόμενη σημασία για τον Αμερικανικό Χριστιανισμό. Με τις τάσεις που υπάρχουν για «εκκλησίες-γίγας» και λατρεία με μορφή ψυχαγωγίας, καθώς και τους έντονους διαξιφισμούς μέσα σε ορισμένες Χριστιανικές οργανώσεις για την χειροτονία ομοφυλόφυλων, ο Αμερικανικός Χριστιανισμός μοιάζει να κινείται προς μια λιγότερο Ορθόδοξη κατεύθυνση, παρά προς μια πιο Ορθόδοξη κατεύθυνση.  Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Ανατολικός Ορθόδοξος Χριστιανισμός παραμένει μια πολύ μικρή θρησκευτική ομάδα (μόλις 1.3% του πληθυσμού).  Για πολλούς Αμερικανούς Χριστιανούς, η Ορθοδοξία είναι ένα δυσνόητο και ξένο είδος θρησκείας.

Όμως η παρατήρηση της επισκέπτριας δεν ήταν λάθος.  Οι τελευταίες δεκαετίες έχουν όντως δει μια αύξηση στις μεταστροφές προς την Ορθοδοξία στις ΗΠΑ.  Η Φρεντερίκα Μάθιους-Γκρην γράφει πως σχεδόν οι μισοί φοιτητές των δύο μεγαλύτερων ιερατικών σχολών των ΗΠΑ, ο «Τίμιος Σταυρός» και ο «Αγιος Βλαδίμηρος» είναι μεταστραφέντες. Ο αριθμός των Αντιοχικών Ορθοδόξων εκκλησιών στην Αμερική έχει διπλασιαστεί, σε πάνω από 250 ενορίες και ιεραποστολές, μέσα σε 20 μόλις χρόνια.  Η Εκκλησία της Αντιοχείας, σε αντίθεση με τους περισσότερους Ορθόδοξους οργανισμούς στις ΗΠΑ, έχει δεσμευτεί να βρει μεταστραφέντες στην Βόρειο Αμερική και βλέπει τον εαυτό της «σε ιεραποστολή να φέρει την Αμερική στην Ορθόδοξη Χριστιανική πίστη». Η οργάνωση του κλάδου αυτού της Ορθοδοξίας υπολογίζει πως το 80% των μεταστραφέντων προέρχονται από ευαγγελικές και χαρισματικές ομάδες, με 20% να προέρχεται από τις κύριες ομάδες.

Το 1987, ο Peter Gillquist,  πρώην αρχηγός της οργάνωσης «Campus Crusade for Christ» και 2000 άλλοι, από μία και μόνο ευαγγελική ενορία, έγιναν πρωτοσέλιδο όταν έλαβαν το Χρίσμα μέσα στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Αντιόχειας.  Στα χρόνια που ακολούθησαν, παρατηρήθηκε μια μικρή αλλά σταθερή εισροή νέων μεταστραφέντων.  Ο Daniel Clendenin παρατηρεί πως ενώ η Ορθοδοξία μπορεί να είναι πολύ μικρή για να έχει κάποια επίδραση πάνω στην Αμερικάνικη θρησκεία στο σύνολό της, είναι πολύ πιθανό οι μεταστροφές να  έχουν «επιδράσει σαν σεισμός» στον τρόπο που βιώνεται η πίστη στις ΗΠΑ.  Συγκριτικά με τον Αμερικανικό Χριστιανισμό, η Ορθοδοξία μπορεί να φαντάζει απηρχαιωμένη και άσχετη. Και όμως, ασκεί μεγάλη έλξη σε πολλούς.  Το ερώτημα είναι: Γιατί;  Μήπως επειδή φαντάζει εξωτική, όπως επισήμανε η συνάδελφός μου; Μήπως πρόκειται για αναζήτηση σταθερότητας εν μέσω ταχύρρυθμων πολιτισμικών αλλαγών;  Είναι άραγε μια μορφή διαμαρτυρίας οι μεταστροφές, ή, όπως γράφει ο Gillquist, μια μορφή παλιννόστησης;

Για να απαντηθούν αυτά τα ερωτήματα, αποφάσισα να καθίσω με μερικούς μεταστραφέντες και να ακούσω τις ιστορίες τους.  Αυτό που έμαθα είναι πως οι μεταστραφέντες βρίσκουν στην Ορθοδοξία το αντίδοτο στον ατομικισμό και την εμπορευματοποίηση του Αμερικανικού Χριστιανισμού.  Αν και κάποιοι από αυτούς φαίνεται να ξανα-πλάθουν την Ορθοδοξία στην μορφή της Αμερικής, άλλοι παλεύουν να ξανα-πλάσουν τον εαυτό τους στην εικόνα της Ορθοδοξίας.  Η διαφορά αυτή μπορεί να είναι εντυπωσιακότατη.  Ιδού μερικά παραδείγματα:

Στο κεντρικό Κολοράντο, μακριά από τα παραδοσιακά κέντρα της Ορθοδοξίας στην Κωνσταντινούπολη, στην Μόσχα και στο Άγιο Όρος, βρίσκεται ένα μικρό μοναστήρι που είναι χτισμένο στους πρόποδες της οροσειράς Μπάφαλο τους γεμάτους με φασκομηλιές, στο οποίο συνασκητεύουν πέντε μοναχοί. Ο ηγούμενός τους ο Αρχιεπίσκοπος Γρηγόριος, είναι ένας πασίγνωστος αγιογράφος και λιγάκι «αποστάτης», ενόσω η Αυτόνομη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία στην οποία υπάγεται δεν είναι σε κοινωνία με τις άλλες Ορθόδοξες εκκλησίες, οι οποίες ο ίδιος πιστεύει ότι έχουν ξεστρατίσει από την αληθινή πίστη, δια των κακών του Οικουμενισμού.

Ο Αδελφός Ιωάννης είναι ένας νεαρός μοναχός που μόνασε εκεί τα χρόνια που φοιτούσε στο Πανεπιστήμιο Τρίνιτυ στο Σαν Αντόνιο.  Πρώην Πρεσβυτεριανός, ο Αδελφός Ιωάννης μου μίλησε για την πρώιμη απογοήτευσή του με τον φιλελευθερισμό που έβλεπε στην Πρεσβυτεριανή εκκλησία. Ένοιωθε πως η εκκλησία αυτή αποτελούσε «ανοιχτή άρνηση του Χριστού και των Αποστόλων» και πως δεν τηρούσε τις Ευαγγελικές αρχές, αλλά είχε διαβρωθεί εξ αιτίας της συμβιβαστικότητάς της προς τον κόσμο.  Στο τέλος του πρώτου κολλεγιακού έτους, ήδη επιζητούσε να βαπτισθεί στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Όχι μόνο είχε βρει την εκκλησία που σεβόταν το Ευαγγέλιο, αλλά είχε επίσης πεισθεί πως ήταν η μία και μοναδική Αγία Εκκλησία, η οποία είχε ιδρυθεί από τον Χριστό και τους Αποστόλους.

Ο αδελφός Ιωάννης με ξενάγησε στους χώρους της μονής, ακόμα και στην πρόσφατα οικοδομημένη, Βυζαντινού ρυθμού εκκλησία, η οποία φαινόταν εντελώς στο στοιχείο της, επάνω στις βραχώδεις πλαγιές.  Οι τοίχοι του ναού ήταν στολισμένοι με τις εντυπωσιακά γλαφυρές αν και αραιές αγιογραφίες του Αρχιεπισκόπου Γρηγορίου. Αργότερα, καθώς με συνόδευσε μέχρι το αυτοκίνητό μου, μου είπε με ήρεμη φωνή:  «Οι Αμερικανοί Χριστιανοί είναι ανάγκη να καταλάβουν πως δεν βρίσκονται εκεί που χρειάζεται να είναι. Ο Θεός τους θέλει μέσα στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Όλες οι άλλες εκκλησίες και θρησκείες δεν είναι πιστές στον Χριστό.»

Ο Ιωάννης μοιάζει πολύ και με άλλους μεταστραφέντες στην Ορθοδοξία, στο ότι διαγιγνώσκει δύο διακριτά προβλήματα στον σύγχρονο Αμερικανικό Χριστιανισμό. Το ένα του πρόβλημα είναι η στροφή προς τον θεολογικό και τον κοινωνικό φιλελευθερισμό. Το άλλο, είναι η μορφές της λατρείας του, που έχουν ψυχαγωγικό προσανατολισμό και τρυφηλό χαρακτήρα.

Μερικές φορές όμως, αυτά τα δύο ελαττώματα μπορούν να προσελκύσουν ποικίλους τύπους μεταστραφέντων, πάντως τις περισσότερες φορές, οι μεταστραφέντες αυτοί επισημαίνουν ότι τους ενοχλούσε το ίδιο ριζικό πρόβλημα: ο ατομικισμός.  Το δόγμα, η άσκηση, τα μυστήρια και η λατρεία του Αμερικανικού Χριστιανισμού είναι όλα προσαρμοσμένα στις ανάγκες και στις επιθυμίες του «εαυτού».

Οι μεταστραφέντες μερικές φορές σπεύδουν να επισημάνουν πως η Ορθοδοξία, εξ αιτίας της έμφασης που βάζει στην συνέχεια, αδυνατεί να είναι «φιλελεύθερη». 

Μια άλλη  γυναίκα - πρώην Βαπτιστής, με μια σπίθα Ευαγγελικού στο μάτι της –μου τόνισε πως οι Ορθόδοξοι δεν χειροτονούσαν και ούτε επρόκειτο να χειροτονήσουν γυναίκες και ομοφυλόφιλους, και πως ανέκαθεν ήσαν εναντίον των αμβλώσεων.  Για εκείνη, αυτά τα απαγορευτικά αντιπροσώπευαν γνωρίσματα του γνήσιου Χριστιανισμού, και την «ανάπαυε» η σιγουριά που ένοιωθε, πως η εκκλησία δεν επρόκειτο ποτέ να καταπιαστεί με τα ζητήματα αυτά. 

Η Μάθιους-Γκρην, ισχυρή εκπρόσωπος της Ορθοδοξίας, είχε πει πως η Ορθοδοξία δεν είναι συμβατή με τον φεμινισμό, και η ίδια έχει δηλώσει τον εαυτόν της «διπλά ελευθερωμένο»: την δεύτερη φορά, από ένα φεμινισμό που αποφάσισε πως ήταν ένα ψέμα.

Η λέξη «Ορθοδοξία» μερικές φορές μεταφράζεται από την Ελληνική με το νόημα της «σωστής πίστης». Όταν οι μεταστραφέντες τονίζουν την λέξη «πίστη», μερικές φορές έρχονται αντιμέτωποι με σκληροπυρηνικές πολιτικές απόψεις.  Όμως η Ορθοδοξία μπορεί εξ ίσου να μεταφραστεί ως «σωστή δόξα» ή «σωστή λατρεία», και εδώ βλέπουμε να εμφανίζεται κάτι άλλο, ήτοι: το αντίθετο της «λατρείας-με-σκοπό-την-διασκέδαση» – ή, όπως την αποκάλεσε ένας μεταστραφείς - της «Μακ Πίστη» (κατά το Μακ Ντόναλντ). 

Οι μεταστραφέντες  παραδέχθηκαν πώς είχαν βαρεθεί να βλέπουν ένα συνεχώς ξανα-διαμορφούμενο Χριστιανισμό, που μοιάζει να είναι έρμαιο της κάθε εφήμερης μόδας.  Το να μπαίνει κανείς στην Ορθοδοξία, επαναλαμβάνουν οι μεταστραφέντες, δεν σημαίνει πως ξανα-εφευρίσκουν την Εκκλησία κατά πώς τους ταιριάζει, αλλά ξανα-εφευρίσκουν τον εαυτό τους για να ενωθούν με την Εκκλησία. «Θεωρώ τον εαυτό μου σαν ένα μόσχευμα πάνω στο δέντρο της Εκκλησίας», μου είπε ο μεταστραφείς Μάρκος Μόνταγκιου. «Το βλέπω, πως είναι μια διαδικασία που θα απαιτήσει ολόκληρη την ζωή μου, και ίσως δεν φτάσει ολόκληρη η ζωή μου μόνο, αλλά θα χρειαστούν αρκετές γενεές.»

Όταν ο Μάρκος και η σύζυγός του Λάουρα παντρεύτηκαν σε μια Ορθόδοξη εκκλησία το 1998, μερικοί μη-Ορθόδοξοι φίλοι τους εκδήλωσαν την αμηχανία τους, καθώς διαπίστωσαν ότι η τελετή περιείχε ένα ανάγνωσμα από την Προς Εφεσίους Επιστολή κεφ. 5, όπου επεβάλλετο στην Λάουρα η υποταγή και η υπακοή στον σύζυγο.  Όμως η Λάουρα αντέτεινε: «Για ποιο λόγο να ζητήσω να αλλάξει η Εκκλησία τα λόγια της για μένα; Ποια είμαι εγώ, που θα τολμήσω να πω ότι κατέχω περισσότερα από την συσσωρευμένη σοφία της Εκκλησίας;»

Αν και πολλοί Αμερικανοί αναμφίβολα θα την έβλεπαν σαν κάτι ξένο ή ακόμα και ενοχλητικό, πάντως η αντι-ατομιστική εμπειρία που παρέχει η Ορθοδοξία μπορεί να αποδειχθεί βαθύτατα αφυπνιστική και κοσμο-επεκτατική.  Εν ολίγοις, μεταστροφή στην Ορθοδοξία σημαίνει να έρχεται κανείς σε πνευματική επαφή με 350 εκατομμύρια Ορθοδόξους πιστούς παγκοσμίως, και από χώρες εντελώς διαφορετικές, όπως π.χ. η Συρία και η Αιθιοπία.  Η Ορθοδοξία στις ΗΠΑ κάποτε αποτελείτο από στεγανές πολιτισμικές ομάδες, όμως αυτό αλλάζει πλέον.  Λόγω των ρυθμών μετανάστευσης και μεταστροφής, οι ενορίες έξω από τις μεγάλες πόλεις γίνονται όλο και πιο ποικιλόμορφες. Πολλοί μεταστραφέντες γίνονται μέλη εκκλησιών όπου μαθαίνουν να μιλούν και να προσεύχονται σε άλλες γλώσσες.  Όταν ανοίγουν οι πόρτες σε άλλους πολιτισμούς, έτσι ανοίγουν και οι πόρτες σε διαφορετικούς τρόπους του σκέπτεσθαι και του εφαρμόζειν την πίστη.

Ο (νυν) πατήρ Ιωάννης είναι ο ιερέας της ενορίας του Αγίου Γερμανού της Αλάσκα (της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Αμερικής - OCA) στην πόλη Littleton του Κολοράντο. Μετά από μια οργισμένη νιότη γεμάτη με χρήση ουσιών και ποτών στο Τέξας, ο πατήρ Ιωάννης μας διηγήθηκε:  «Φώναζα στον Χριστό, να μου δώσει μια άλλη ζωή.» Μετά χαμογέλασε, και πρόσθεσε: «Και πράγματι, μου την έδωσε.»  Αφού παρακολούθησε τα μαθήματα του Ινστιτούτου Έρευνας για την Δημιουργία στο Σαν Ντιέγκο, και την Θεολογική Σχολή στο Ντάλας, υπηρέτησε σαν «ιερέας νεολαίας» σε μια μεγάλη εκκλησία Βαπτιστών στο Σαν Ντιέγκο και δίδαξε Επιστήμες στο θυγατρικό Χριστιανικό γυμνάσιο. Σε λίγα χρόνια, άρχισε να δείχνει ενδιαφέρον για την Ορθοδοξία, γοητευμένος από την Λειτουργία της και την πλούσια ιστορία της. Το είχε ξεκινήσει, μόνο σαν χόμπυ στην αρχή, μέχρι που μια μέρα τον κάλεσε σε απολογία ο Διευθυντής του σχολείου του.  Ο Διευθυντής του παρουσίασε μια λίστα με όσα εκείνος νόμιζε Ορθόδοξα αξιώματα. «Προσκυνάς εικόνες;  Πιστεύεις πως η Μαρία ποτέ δεν πέθανε;»  Ο πατήρ Ιωάννης προσπάθησε να του εξηγήσει τα πιστεύω του, όμως του δόθηκε εντολή να μαζέψει τα πράγματά του αμέσως, και να μην επιστρέψει ποτέ.  Αφορίστηκε, και από το σχολείο, και από την εκκλησία του, ως «ειδωλολάτρης».

Δύο μήνες μετά την απώλεια όλων των ζωτικών πόρων διαβίωσης, ο ίδιος και η οικογένειά του έλαβαν το Χρίσμα από την Ορθόδοξη Εκκλησία της Αμερικής.  «Δεν θέλω αυτό να ακούγεται αλαζονικό» μας είπε, «αλλά νοιώθω πως είχαμε βυθιστεί στα τελευταία βάθη του Ευαγγελικισμού.  Είχαμε μπει τόσο βαθειά μέσα του, όσο μας ήταν δυνατόν να μπούμε. Βρεθήκαμε στα όριά του, και εκείνα τα όρια έγιναν τοίχος αδιαπέραστος. Η Ορθοδοξία, αντιθέτως, είναι ατελείωτη. Είναι σαν ένας απέραντος ωκεανός. Πόσο βαθειά μέσα του θέλεις να βουτήξεις; Πόσο άγιος θέλεις να γίνεις;»

Μία απάντηση στα ρητορικά ερωτήματα του πατρός Ιωάννη ίσως να βρίσκεται στην Αδελφότητα του Αγίου Γεωργίου στο κέντρο της πόλης του Ντένβερ. Τίποτε απ’ όσα είχα δει στην Ορθοδοξία στην Αμερική δεν με είχε προετοιμάσει για την συνάντησή μου με τον πατέρα Χριστόδουλο, τον μοναδικό μοναχό σ’ αυτό το προχωρημένο φυλάκιο της Ελληνικής Ορθοδόξου Εκκλησίας.  Τρεις ημέρες την εβδομάδα, στις 7 το πρωί, έρχονται μερικά άτομα στο μοναστήρι για την Θεία Λειτουργία. Απαντώντας απλά σε ένα τηλεφώνημά μου την προηγούμενη μέρα, ο πατήρ Χριστόδουλος με κάλεσε να παραστώ στην Θεία Λειτουργία και μετά να παρακαθίσω με την μικρή ομάδα των επισκεπτών για πρωινό, όπου θα ήμουν ελεύθερη να του θέσω ό,τι ερωτήματα έχω.

Μετά την Λειτουργία, ο ψάλτης - μια γυναίκα γύρω στα 50 ονόματι Άννα - μας ετοίμασε ένα πρωινό αποτελούμενο από φρούτα, αμύγδαλα και τοστ. Ρώτησα τους δύο νεαρούς – οι μόνοι που είχαν έρθει στην Λειτουργία εκείνο το πρωί – ποιοι ήσαν, και γιατί ήρθαν εκεί. Και οι δυο τους ήταν πρόσφατα μεταστραφέντες στην Ορθοδοξία – ο ένας από τον Παπισμό και ο άλλος από τον Ευαγγελικισμό.  Ο Μάϊκ (Μιχάλης), προγραμματιστής ηλεκτρονικών υπολογιστών, ετοιμαζόταν να λάβει το Χρίσμα την επόμενη Δευτέρα. Ο Τζέϊσον (Ιάσων), φοιτητής κολλεγίου σε κάποιο τοπικό κολλέγιο Ευαγγελικών, είπε πως η γοητεία της Ορθοδοξίας εύκολα συνοψίζεται:  Ενσωματώνει «την αλήθεια».  Η Άννα μίλησε ελάχιστα. Μαζί, κουβαλήσαμε το πρωινό μέχρι το τραπέζι στην αυλή, όπου ο πατήρ Χριστόδουλος ήδη καθόταν στην λιακάδα.

Ο πατήρ Χριστόδουλος μας υποδέχθηκε με ένα εγκάρδιο χαμόγελο, αλλά παρέμεινε και αυτός εξ ίσου λιγομίλητος, όσο κουβέντιαζαν οι νεαροί για το επικείμενο Χρίσμα, για την εργασία του Μάϊκ, και για τις ενορίες τους που βρίσκονται στα αντίθετα άκρα της πόλης. Τελικά, ο Μάϊκ γύρισε προς τον μοναχό. «Πάτερ, πρόλαβες να ακούσεις εκείνα τα σι-ντι που σου δάνεισα;»  Ο πατήρ Χριστόδουλος έμεινε σιωπηλός για λίγα δευτερόλεπτα ακόμα.  Τελικά, του είπε:  «Το μυαλό μου είναι ακόμα στην Θεία Λειτουργία. Δεν έχω ακόμα επιστρέψει πλήρως.»  Μετά, άλλη μια σιωπή, και συνέχισε με μια απαλή, διδακτική φωνή:  «Η Λειτουργία είναι ο ουρανός επί της γης. Είναι ο Παράδεισος επί της γης. Ίσως δεν θα έπρεπε να απομακρυνόμαστε από αυτήν τόσο γρήγορα, προς τα εγκόσμια πράγματα.  Ίσως θα έπρεπε να διαθέτουμε λίγο περισσότερο χρόνο, για να την γευθούμε.»

Γεννημένος στην Αμερική, ο πατήρ Χριστόδουλος είχε περάσει πολλά χρόνια σε ένα μοναστήρι στο νησί της Ρόδου στην Ελλάδα.  Προ τριών ετών, του ζήτησε ο επίσκοπός του να ιδρύσει ένα μοναστήρι στο Ντένβερ. Οι τρόποι του μοναχού ανέδιδαν ευγένεια και ταπεινοφροσύνη. Κατά την διάρκεια της συζήτησής μας, το πρόσωπό του συχνά φωτιζόταν από χαρά. Όταν του είπα πως είμαι μέλος της Επισκοπελιανής Εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου στην πόλη Leadville, τα μάτια του άστραψαν.  "Αη-Γιώργης!!  Α, είμαι σίγουρος πως θα είναι ένα υπέροχο μέρος, γεμάτο από Χάρη!  Ο Άγιος Γεώργιος είναι γεμάτος από τόση Χάρη!  Βασανίστηκε επί επτά ημέρες, ξέρετε, και όμως, δεν απαρνήθηκε τον Χριστό! Είναι στ’ αλήθεια πλήρης ελέους του Θεού!»  Αρνήθηκε να απαντήσει στο ερώτημά μου περί της δικής του μεταστροφής στην Ορθοδοξία. «Όλοι μας είμαστε μεταστραφέντες» μου είπε. «Ο καθένας από εμάς.»

Ο τρόπος του πατρός Χριστοδούλου ήταν βαθύτατα ευπροσήγορος, και η φιλοξενία που μου πρόσφερε ήταν κάτι κεντρικό στο έργο της ζωής του. «Η ζωή του μοναχού είναι δύο πράγματα: Προσευχή και Φιλοξενία.  Με το πρώτο, προσπαθούμε να τηρούμε την εντολή να αγαπούμε τον Θεό, και με το δεύτερο, προσπαθούμε να τηρούμε την εντολή να αγαπούμε τον πλησίον μας σαν τον εαυτό μας.»  Άρχισε να γίνεται αισθητό, πως δεν ήμουν η μόνη που ένοιωθε την έλξη του μοναστηριού. Καθώς κουβεντιάζαμε, ήρθαν μερικοί επισκέπτες ακόμα και κάθισαν μαζί μας, στον κύκλο μας.  Ο πατήρ Χριστόδουλος εξέπεμψε ένα φωτεινό καλωσοριστικό χαμόγελο σε όλους τους νέους επισκέπτες του.

"Ποιός είναι ο σκοπός ενός Ορθόδοξου μοναστηριού στο Ντένβερ;» τον ρώτησα. «Τι μπορεί να προσφέρει στην Αμερικανική κουλτούρα ο Ορθόδοξος μοναχισμός;»

Η απάντηση του μοναχού δεν περιείχε τίποτε από τις γνωστές κριτικές της Αμερικανικής κουλτούρας, θρησκείας ή ζωής, που ήταν τόσο διαδεδομένες σε συζητήσεις με άλλους μεταστραφέντες στην Ορθοδοξία: 

«Δεν μου αρέσει να θεωρώ τον εαυτόν μου ότι προσφέρει ο,τιδήποτε στην Αμερικανική κουλτούρα. Απλώς, μου ζήτησε ο επίσκοπός μου να έρθω εδώ και να ζήσω μαρτυρώντας τον Χριστό. Την ίδια ζωή θα έκανα αν ζούσα και στην Ελλάδα.  Έτυχε να την κάνω εδώ.   Οι άνθρωποι έρχονται εδώ.  Το Άγιο Πνεύμα τους οδηγεί εδώ, και αυτό είναι αρκετό.  Επιδιώξαμε μόνο να χτίσουμε μια όαση προσευχής.»

Συγκινημένη από την απλότητα και την ειλικρίνεια της πίστης του μοναχού, αποφάσισα να του υποβάλλω για σχολιασμό την θεωρία περί μεταστροφής με «ευωδιές και κουδουνίσματα».  Εκείνος χαμογέλασε.  «Πράγματι, στην δική μας λατρεία έχουμε «κάτι-τι» να προσφέρουμε στον καθένα. Εάν κάποιος έρθει σε μας εδώ, και τον αγγίξει το κάλλος του Ναού και η ομορφιά που εκφράζεται στις εικόνες, αυτό είναι καλό. Εάν κάποιος έρθει, και τον αγγίξουν οι αρχαίοι τρόποι της μουσικής, και αυτό είναι καλό.  Εάν η πλούσια ευωδία της εκκλησίας, η αγία ευωδία του θυμιάματος που κάνει ξεχωριστή την εκκλησία μας αγγίξει κάποιον, και αυτό επίσης είναι καλό. Οπότε, με κάθε σεβασμό, θα μπορούσα να πω ότι πράγματι, παίζουν ρόλο οι ευωδιές και τα κουδουνίσματα. Αυτά ανήκουν στην ποιότητα της λατρείας μας.... Μέσα στην λατρεία μας θα ανακαλύψετε όλα όσα είναι κεντρικά στην Ορθοδοξία.»

Όταν η Αννα και εγώ επιστρέψαμε στην κουζίνα για να συγυρίσουμε τα του πρωινού και να ετοιμάσουμε άλλη μια κανάτα καφέ για τους ερχόμενους επισκέπτες, μου επιβεβαίωσε όλα όσα είχε πει ο πατήρ Χριστόδουλος.  Η ίδια συμμετείχε στην Ευαγγελική Πρεσβυτεριανή Κοινοτική Εκκλησία στο Ντένβερ, η οποία αριθμούσε περισσότερα από 5000 μέλη όταν εκείνη και ο σύζυγός της πρωτο-γνωρίστηκαν με την Ορθοδοξία.  Μετά από την πρώτη της εμπειρία σε Ορθόδοξη Θεία Λειτουργία, είχε μείνει εμβρόντητη. «Δεν ξέρω τι είναι αυτό το πράγμα» είπε στον σύζυγό της, «αλλά ξέρω πως σίγουρα πρέπει να ξαναέρθω!»  Λίγο καιρό μετά, μεταστράφηκε στην Ορθοδοξία.  Η ζωή της, μας λέει, έχει αρχίσει να μαλακώνει καθώς μαθαίνει να την λυγίζει σύμφωνα με τους «ρυθμούς» της Λειτουργίας.

Η εμπειρία μου στην αδελφότητα του Αγίου Γεωργίου ήταν πολύ δελεαστική.  Αλλά, παρ’ ό,τι εκτιμούσα την άπλετη αποδοχή του μυστηρίου από την Ορθοδοξία, εξ ίσου όμως αναρωτιώμουν, γιατί θα έπρεπε η κοινωνική της ζωή να είναι τόσο αυστηρά καθορισμένη.  Γιατί, για παράδειγμα, θα έπρεπε η Αννα και εγώ να σερβίρουμε τους άνδρες στο μοναστήρι;  Γιατί απορρίπτονται τόσο απόλυτα οι φεμινιστικές απόψεις από την Ορθόδοξη Εκκλησία;  Αν το Αγιο Πνεύμα είναι όντως μια ζωντανή παρουσία μέσα στην Ορθοδοξία, τότε γιατί αντιμετωπίζονται με τόσο απόλυτα απορριπτική βεβαιότητα τα πολυπλοκότατα κοινωνικά ζητήματα όπως οι αμβλώσεις, ο φεμινισμός και η ομοφυλοφιλία (για να ονομάσω ορισμένα μόνο) από πολλούς μεταστραφέντες που είχα γνωρίσει;   Παρ’ ό,τι τρέφω εκτίμηση για τις ιστορικές ρίζες και την αναζήτηση απαντήσεων μέσα από το πλούσιο παρελθόν της Εκκλησίας, αναρωτιέμαι, γιατί, στην σύγχρονη Ορθοδοξία των Ηνωμένων Πολιτειών, οι απαντήσεις αυτές να υπάρχουν ήδη. Οι Ορθόδοξοι μεταστραφέντες μου είπαν ότι βρίσκουν ανάπαυση στην σταθερότητα των θέσεων της Εκκλησίας, και ότι οι θέσεις της επί ζητημάτων όπως η ομοφυλοφιλία και οι αμβλώσεις έχουν ήδη ξεκαθαριστεί, και δεν προβλέπεται να τις αλλάξει στο προσεχές μέλλον.  Όμως αναρωτιέμαι, δείχνουν προτίμηση στις απαντήσεις αντί στην συμπόνοια ή στο ζωντανό έργο του Αγίου Πνεύματος;  Με το να αποδέχονται τόσο εύκολα τις έτοιμες απαντήσεις στα κοινωνικά ερωτήματα, μήπως τελικά οι μεταστραφέντες ενστερνίζονται την Ορθοδοξία ως άλλη μια μορφή φονταμενταλισμού;

Οι Ορθόδοξοι μεταστραφέντες στις ΗΠΑ επιζητούν πολλά πράγματα:  σταθερότητα, μυστήριο, μεγαλείο, ακεραιότητα, ιστορικές ρίζες και γνησιότητα.  Γίνονται Ορθόδοξοι, και λόγω της πέτρας εκείνης που την ονομάζουν «Αλήθεια», και λόγω εκείνου του «απόηχου» που μένει στις αισθήσεις τους, όταν «γευθούν» την Θεία Λειτουργία.  Κάποιοι επιζητούν να μετασχηματίσουν τον Αμερικανικό Χριστιανισμό. Άλλοι επιζητούν να ξεφύγουν από αυτόν. Άλλοι πάλι, βρίσκουν μέσα στην Ορθοδοξία μια ασώματη και όμως άχρονη μαρτυρία του Ευαγγελίου.

Είναι αβέβαιο, ποια θα είναι η επίδραση της Ορθοδοξίας στις ΗΠΑ, όμως για πολλούς μεταστραφέντες, δεν είναι ζωτικής σημασίας το ερώτημα αυτό. Το ζωτικής σημασίας ερώτημα είναι: ποια θα είναι η επίδραση της Ορθοδοξίας σ’ αυτούς τους ίδιους.

Mετάφραση: Κ. Ν.