Είναι δύσκολο να κάνεις Ιεραποστολή στην Κίνα

            Ζώντας στην Ταϊβάν, άρχισα να καταλαβαίνω καλύτερα με το πέρασμα του χρόνου το χαρακτήρα και την ψυχοσύνθεση των Κινέζων. Βέβαια είχα διαβάσει κάποια βιβλία, αλλά η πραγματικότητα είναι πάντα διαφορετική. Σκέφτηκα ότι θα ήταν ενδιαφέρον να μοιραστώ τις παρατηρήσεις και τις σκέψεις μου μαζί σας, διότι πιστεύω βαθιά ότι μαζί, με τη βοήθεια και συμπαράστασή σας, κάνουμε Ιεραποστολή. Επιπλέον γνωρίζοντας τις ιδιαιτερότητες των ανθρώπων, πρέπει να διαλέξουμε την κατάλληλη μέθοδο για να παρουσιάσουμε το Χριστιανισμό, διότι αλλιώς άλλα θα λέμε εμείς και άλλα θα καταλαβαίνουν αυτοί. Πριν σας μιλήσω π.χ. για θεωρητική φυσική, πρέπει ήδη να ξέρετε μαθηματικά, αλλιώς υπάρχει ασυνεννοησία.

 

            Για τους ανατολικούς λαούς ο κόσμος, ο(οι) θεός(οί), το σύμπαν είναι όλα ένα σύνολο που αλληλοεπηρεάζεται. Ο θεός είναι ένα μέρος του κόσμου, και υπόκειται στους κοσμικούς νόμους.

 

            Ο άνθρωπος είναι ένα προϊόν της μοίρας. Η μοίρα (κάρμα) είναι ένα σύνολο παραγόντων, πράξεων, περιστατικών, που η ισορροπία τους καθορίζει και κυβερνά τα πάντα. Ο άνθρωπος είναι ένα απλό πιόνι σε μια τεράστια σκακιέρα.

 

            Η ζωή είναι ένα σύνολο περιστατικών. Δεν υπάρχει αυτό που λέμε μοναδικότητα του προσώπου. Δεν «είμαι»· αποτελούμαι απλώς από ένα σύνολο πολλών περιστατικών. Ο θάνατος είναι ένα περιστατικό στον τροχό της μοίρας. Πεθαίνεις, μετεμψυχώνεσαι, υποφέρεις. Μετράει πιο πολύ η μετά θάνατον ζωή παρά η παρούσα. Καλύτερα να πάσχεις στην παρούσα ζωή, για να έχεις μια καλύτερη μετεμψύχωση. Γι’ αυτό και οι γνήσιοι ινδουιστές δε θέλουν να βελτιώσουν την κατάστασή τους και κατηγορούν τις φιλανθρωπικές οργανώσεις ότι δε βοηθούν τους ανθρώπους… βοηθώντας τους, αλλά τους βλάπτουν! Διότι αν δεν υποφέρουν εδώ, θα υποφέρουν στην επόμενη μετεμψύχωση.

 

            Ο κόσμος είναι μια φυλακή, ένας απέραντος πόνος. Το να γεννηθείς σημαίνει αρχή του πόνου. Σωτηρία είναι το να ξεφύγεις από τον κόσμο.

 

            Πιο σημαντικό από την ύπαρξη σου είναι οι σχέσεις σου. Αυτές, η κοινωνία, η δουλειά σου σου δίνουν ένα ρόλο να παίξεις. Είσαι ένας ρόλος. Δεν υπάρχεις πραγματικά. Το να κάνεις υπομονή είναι πολύ σημαντικό. Δεν μπορείς να ξεφύγεις. Μόνο να υπομένεις. Η αποτυχία είναι οι δυσκολίες στη ζωή, οι οποίες οφείλονται σε τιμωρία για αμαρτίες που κάναμε σε προηγούμενες ζωές (κάρμα). Είναι δύσκολο να βελτιώσεις την κατάστασή σου, μόνο υπομονή μπορείς να κάνεις μέχρι να έρθει ο θάνατος.

 

            Έχεις δύναμη, όταν έχεις καλή θέση στην κοινωνία και είσαι πλούσιος, άσχετα από το τι είσαι. Οι ανατολικοί λαοί λατρεύουν τη δύναμη. Δεν τους νοιάζει τόσο πολύ αν κάποιος είναι κακός ή καλός, αλλά το ότι έχει δύναμη. Τον θεοποιούν για αυτό. Στην άθεη κομμουνιστική Κίνα υπάρχουν ναοί του Μάο, γιατί είχε δύναμη. Φοιτητής σε πανεπιστήμιο, όπως μου ανέφερε έκπληκτος φίλος μου καθηγητής, έγραψε σε έκθεση με θέμα «Ποιον θαυμάζω»: «Εγώ θαυμάζω το Χίτλερ. Είχε δύναμη, παραλίγο να κατακτήσει την Ευρώπη!». Πριν από έξι χρόνια άλλος φίλος, που δίδασκε αγγλικά σε επαρχιακή πόλη της Κίνας, έτυχε σε κηδεία. Είδε εικόνες διάφορων θεών, μεταξύ αυτών και της Μάργκαρετ Θάτσερ! Έκπληκτος ρώτησε γιατί την τιμούν τόσο. Του είπαν, επειδή βλέπουν από την τηλεόραση πόσο ισχυρή γυναίκα είναι!

 

            Οι ανατολικοί λαοί δε συμπαθούν την επιχειρηματολογία και τον αποδεικτικό λόγο. Τον θεωρούν φιλονικία, τσακωμό, θεωρούν ότι σπάει την εν γένει αρμονία. Γι’ αυτό και δεν άνθισαν οι επιστήμες, όπως τουλάχιστον τις γνωρίζουμε εμείς. Να προσπαθείς να αποδείξεις με επιστημονικά επιχειρήματα κάτι, ο διάλογος δυο επιστημόνων, εδώ θεωρείται αγένεια… πρέπει μόνο να σέβεσαι ό,τι λένε οι θεωρούμενες αυθεντίες. Γι’ αυτό και στα σχολεία θεωρείται μεγάλη αγένεια να κάνει ερώτηση ο μαθητής στον καθηγητή, ακόμα και στο πανεπιστήμιο. Βέβαια τα πράγματα βελτιώνονται σήμερα, αλλά με πολύ αργούς ρυθμούς.

 

            Μάθηση είναι η απομνημόνευση. Ο δάσκαλος γράφει στον πίνακα, οι μαθητές μόνο αντιγράφουν. Μπορούν να απαγγείλουν τέλεια το μάθημα, όχι να κρίνουν. Ακόμα και σε διδακτορικές διατριβές βλέπει κανείς πληθώρα βιβλιογραφίας, αλλά συμπεράσματα ελάχιστα. Επειδή δεν υπάρχει η κριτική αμέθοδος, γίνεται δεκτή κάθε θεωρία που είναι παραδοσιακή. Για παράδειγμα η κινέζικη ιατρική μιλάει για πολλά πράγματα τα οποία δεν μπορεί να αποδείξει, με την έννοια της δυτικής αποδεικτικής μεθόδου, και δε δέχεται άλλες πολύ κοινές επιστημονικές αλήθειες, π.χ. ότι υπάρχουν μικρόβια, παρ’ όλο που μπορούν να τα παρατηρήσουν με ένα μικροσκόπιο. Γι’ αυτό και η επικοινωνία είναι περισσότερο οπτική, όχι νοητική. Σε πολλά κινέζικα κινηματογραφικά έργα βλέπει κανείς πληθώρα χορογραφικών κινήσεων (κουνγκ φου κτλ.). Ο δυτικός νομίζει ότι είναι σκηνές βίας, αλλά κάνει λάθος. Είναι επικοινωνία με το χορογραφικό τρόπο. Σπάνια θα δείτε τους ήρωες να επιχειρηματολογούν.

 

            Η ζωγραφική το ίδιο. Υπέροχα τοπία αλλά όχι ξεκάθαρα, ονειρικά και κάπου σε μια γωνιά ένας άνθρωπος, να συμπληρώνει το καρέ. Η κριτική σκέψη είναι διατάραξη της αρμονίας. Όσο πιο πολύ σκέφτεσαι, τόσο υποφέρεις.

 

            Μιλώντας κάποτε για την Αγία Γραφή σε κάποιο κολλέγιο που με είχαν καλέσει, είπα αρκετά προσπαθώντας να κάνω κατανοητό το θέμα. Ο μεταφραστής μου μου είπε μετά εμπιστευτικά, κάνοντάς μου χάρη: «Μην επαναλαμβάνεις το ίδιο και το ίδιο». «Μα», λέω, «προσπαθώ να το κάνω κατανοητό». «Δε χρειάζεται. Μια φορά αρκεί. Θα λες: «Αυτό που λέω τώρα είναι σημαντικό, γράφτε το»! Αρκεί. Δε βλέπεις πως σε κοιτάνε; Νομίζουν ότι είσαι τρελός!».

 

            Δύσκολα θα προτείνουν κάτι καινούργιο. Φοβούνται την αλλαγή. Τα αισθήματα είναι αδυναμία. Δεν πρέπει να εκδηλώνονται. Γι’ αυτό και δε θα δείτε να φιλιούνται πριν από ταξίδι κτλ. Σύζυγοι, γονείς, παιδιά. Είπα σε μια γυναίκα 40 χρόνων να φιλήσει τη μάνα της, για να λύσουν κάποιο πρόβλημά τους, και μου είπε «αδύνατον»! Της λέω: «Γιατί; Δε θα χαρεί η μάνα σου; Πώς θα το θεωρήσει;». «Αηδιαστικό!», μου απάντησε. «Δε με έχει φιλήσει ΠΟΤΕ!». Και αυτό βέβαια είναι κοινό, η γυναίκα δεν ήταν η εξαίρεση! (Πώς να εξηγήσεις τώρα τη δραματική σκηνή του Ιούδα, που με φίλημα προδίδει το Χριστό;). Πώς μεγάλωσαν, αιώνες τώρα, τόσα δισεκατομμύρια παιδιά που δεν τα φίλησε κανείς;

 

            «Και πώς ξέρεις ότι σε αγαπάει ο πατέρας σου;», ρώτησε φίλος μου καθηγητής το μαθητή του, «αφού δεν εκφράζετε κανένα συναίσθημα;». «Μα μου πληρώνει τα έξοδα να σπουδάζω, με τρέφει», απάντησε αυτός. Ο φίλος μου παραιτήθηκε από κάθε προσπάθεια…

 

            Το να μη χαλάσουμε την αρμονία των ανατολικών λαών έχει παράξενες συνέπειες για ένα δυτικό που έρχεται σε επαφή μαζί τους, είτε επιχειρηματία, είτε Ιεραπόστολο. Διότι ο Κινέζος δε λέει ποτέ «όχι», το θεωρεί μεγάλη αγένεια. Λέει «ναι, θα γίνει αυτό», αλλά εννοεί το αντίθετο. Ο δύστυχος ο δυτικός όμως νομίζει ότι όλα πάνε καλά, αλλά συμβαίνει το αντίθετο. Και όταν έρθει η ώρα να δει τι έγινε, γιατί δεν έγινε η δουλειά, θα ακούσει πολλά ευγενικά λόγια, θα, θα, θα… Όταν ο Κινέζος σου λέει «συμφωνώ», δε σημαίνει καθόλου ότι συμφωνεί.

 

            Όταν κάνεις πολλές ερωτήσεις, θα λάβεις όχι τη σωστή απάντηση αλλά αυτή που ο συνομιλητής σου θα θεωρήσει ότι σε ικανοποιεί, ώστε να σταματήσεις να ρωτάς. Είναι χαρακτηριστικό, αλλά και κοινό το κατωτέρω περιστατικό.

            Ρωτάω έναν Κινέζο που δέχτηκε να φωτογραφίσω το βωμό των προγόνων του στο σπίτι του: «Σε ποιον προσεύχεσθε;». Κομπιάζει· μου λέει: «Δεν ξέρω ακριβώς»!

 

            Επεμβαίνει ο κοινός φίλος που με έφερε στο σπίτι. «Να σου εξηγήσω», του λέει, «ο π. Ιωνάς είναι Έλληνας, κάνει πολύ βαθιές ερωτήσεις». «Α!» λέει ο άλλος, «ίσως στον παππού μου να προσεύχομαι».

 

            «Ένα λεπτό», λέω εκνευρισμένος εγώ. «Δε ρωτάω φιλοσοφία, αλλά πολύ απλά πράγματα. Εγώ τώρα μιλάω με σένα, αυτό είναι απλό. Η προσευχή είναι συνομιλία. Εσύ, λοιπόν, σε ποιον μιλάς, όταν προσεύχεσαι; Πες μου απλά».

 

            Πέρασε πολλή ώρα, είπε πολλά, στο τέλος κατέληξε, μάλλον στον πιο κοντινό πεθαμένο πρόγονο (πατέρα, παππού κτλ.).

            Νόμισα ότι κατάλαβα. Αλίμονο όμως. Όταν φύγαμε από το σπίτι, ο κοινός μας φίλος μού είπε ότι μάλλον βρήκε μια απάντησε που ικανοποίησε εμένα και έτσι έπαψα να ρωτώ, και ότι δε μου απάντησε πραγματικά. Ποτέ δε θα μάθω σε τι προσεύχεται, ίσως ούτε ο ίδιος το ξέρει…

 

            Το όνειρο πολλών νέων ανθρώπων είναι να πεθάνουν στα 60… Πόσο θλιβερό! Η ζωή είναι ένας πόνος.

 

            Ευτυχία είναι να μην έχεις επιθυμίες, όχι να τις εκπληρώνεις. Οι ανατολικοί άνθρωποι δεν αντέχουν την ευτυχία. Τη φοβούνται. Διότι φοβούνται ότι θα το πληρώσουν αυτό το διάλειμμα χαράς. Έτσι βρίσκουν τρόπους να δηλητηριάζουν κάθε χαρούμενη στιγμή.

 

            Επειδή δεν υπάρχει η ανθρώπινη προσωπικότητα ως αξία, πάσχουν όλοι από ένα βαθύτατο σύμπλεγμα κατωτερότητας, με αποτέλεσμα να προσβάλλονται πολύ εύκολα. Η κοινωνία έχει κατακόρυφη δομή, έτσι ή θα είσαι αφεντικό, προϊστάμενος κτλ. ή θα είσαι από κάτω και θα υπακούς. Δεν έχεις στην πράξη δικαιώματα. Η δημοκρατία μόνο τον τελευταίο αιώνα εμφανίστηκε στην Ανατολή. Αλλά η δημοκρατία δεν είναι μόνο ένα πολίτευμα, όπου οι πολίτες απλώς ψηφίζουν, αλλά ένας τρόπος και μια ποιότητα ζωής, βασισμένη στην πίστη στην αξία και ιερότητα του ανθρώπου, πράγμα που δεν υπάρχει στην ανατολίτικη κοινωνία. Εδώ είναι ιερή μόνο οι κοινωνία, το σύστημα. Στην Ανατολή σωτηρία είναι να ξεφύγεις από τη μοίρα, το κάρμα, τις μετεμψυχώσεις, όχι να ζεις αιώνια.

 

            Θρησκεία είναι ένας τρόπος ζωής, μια πρακτική, όχι όπως το καταλαβαίνουμε εμείς. Για τους Κινέζους όλες οι θρησκείες είναι καλές, σαν ένα τοπίο, που εδώ έχει δέντρα, εδώ λουλούδια κτλ. Όλα καλά, δεν πάμε παραμέσα, κυρίως δε βρίσκουμε διαφορές και δε διασπάμε την αρμονία, δεν απορρίπτουμε τίποτα.

 

            Έχω πολλά ακόμα να γράψω αλλά δε θέλω να σας κουράσω άλλο προς το παρόν. Γράφοντας αυτά, δεν υποτιμώ τους Κινέζους, τους οποίους υπεραγαπώ, και στους οποίους έχω αφιερώσει τη ζωή μου. Ούτε θεωρώ ότι ο τρόπος τους είναι λάθος. Είναι απλά άλλος πλανήτης. Δουλεύουν αλλιώς τα νευρωνικά τους δίκτυα, θα έλεγα χρησιμοποιώντας όρους της επιστήμης του εγκεφάλου. Σας το γράφω μόνο, για να αισθανθείτε πόσο δύσκολο είναι να κάνεις ιεραποστολή σε άλλον πλανήτη, να μεταδώσεις το λόγο του Θεού με τον κατάλληλο τρόπο χωρίς να τον αλλοιώσεις. Δεν τους κατακρίνω, τους αγαπώ, πρέπει να γίνω κι εγώ σαν αυτούς, τουλάχιστον να τους καταλάβω. Δε θα αλλάξω εγώ τους Κινέζους. Θα αλλάξω, χωρίς να αλλοιώσω την αλήθεια, τον τρόπο μου. Δε γίνεται Ιεραποστολή απλά, γι’ αυτό και δεν επεκράτησε ο Χριστιανισμός ακόμα στην Κίνα.

 

            Ο απόστολος Παύλος δείχνει το δρόμο, όταν λέει: «και εγενόμην τοις ιουδαίοις ως ιουδαίος, ίνα ιουδαίους κερδίσω, τοις υπό νόμον ως υπό νόμον, μη ων αυτός υπό νόμον, ίνα τους υπό νόμον κερδίσω».

 

π. Ιωνάς

 

(Από το εξαιρετικό περιοδικό του Ιεραποστολικού Συνδέσμου»

 «Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός)