Εισαγωγικό σχόλιο από την ΟΟΔΕ

Αναδημοσιεύουμε σε μετάφραση ένα άρθρο που γράφτηκε με αφορμή τον θάνατο της «Acharya  S.», μιας γυναίκας που εκμεταλλεύτηκε το διαδίκτυο για να επαναφέρει και να διαδώσει τον λεγόμενο «μυθικισμό», δηλαδή, κάποιες ξεχασμένες παραφιλολογικές και αντιεπιστημονικές υποθέσεις του προηγούμενου αιώνα ότι δήθεν τα περιστατικά της ζωής του Ιησού Χριστού ήταν παρόμοια με μύθους που είχαν δημιουργηθεί για θεότητες άλλων θρησκειών, όπως ο Μίθρας, ο Ώρος, ο Κρίσνα κ.ά.

Μετάφραση του άρθρου του Roger Pearse

Οι ισχυρισμοί αυτοί [δηλ. για δήθεν ομοιότητες μεταξύ Ιησού Χριστού και μυθικών θεοτήτων], και άλλοι εξίσου παράξενοι, κυκλοφόρησαν ευρέως στο διαδίκτυο αρκετό καιρό πριν. Προέρχονται από την ιστοσελίδα, www.truthbeknown.com την οποία διηύθυνε μια γυναίκα που αυτοονομαζόταν «Acharya  S.».

Αν και μερικώς αναθεωρημένη, η εργασία της με τίτλο «Origins of Christianity» (Η Προέλευση του Χριστιανισμού), συνεχίζει να περιέχει πολλούς από τους αρχικούς ισχυρισμούς της  περί ομοιότητας του «θεού» Μίθρα και του Χριστού.

Οι ισχυρισμοί αυτοί  είχαν γίνει αντικείμενο χλευασμού την εποχή εκείνη, από όσους είχαν έστω και ελάχιστες γνώσεις για την αρχαιότητα.  Φάνηκαν όμως εξαιρετικά χρήσιμοι σε μια συγκεκριμένη κατηγορία αδαών αθεϊστών με αποτέλεσμα να ανακυκλώνονται διαρκώς. Μάλιστα, μπορεί και σήμερα να συναντήσει κανείς τις απόψεις αυτές στο διαδίκτυο με διάφορες μορφές. Η συγγραφέας ποτέ δεν απέσυρε τους ισχυρισμούς της, ούτε παραδέχθηκε ποτέ πως τα αναγραφόμενα «γεγονότα» ήσαν λάθος.

Σαν άμεσο αποτέλεσμα της κυκλοφορίας αυτών των απόψεων, εγώ ο ίδιος ενδιαφέρθηκα να μάθω για το «ιστορικό πρόσωπο» του Μίθρα.  Κατά καιρούς είχαμε διασταυρώσει τα ξίφη μας με την συγγραφέα, καθώς και με έναν από τους πιστούς μαθητές της, σε διάφορα φόρα συζητήσεων του διαδικτύου, συναντήσεις που σπάνια άφηναν πίσω τους κάποια θετική εντύπωση. Πάντως οι απόψεις της ήσαν τουλάχιστον παρακινητικές, και συχνά είχαν ως αποτέλεσμα να με ωθούν σε μια ενθουσιώδη αναζήτηση για την ανεύρεση των πραγματικών γεγονότων.  Όλοι χρειαζόμαστε πνευματικά ερεθίσματα και κάποιες φορές μπορεί να βρεθούν στα πιο περίεργα μέρη.

Την ημέρα των Χριστουγέννων του 2015 η Acharya S. απεβίωσε.  Ήταν 55 ετών και πέθανε από καρκίνο, αφήνοντας πίσω ένα 13χρονο γιό.

Το ότι θα πέθαινε την ημέρα των Χριστουγέννων ήταν από μόνο του μια μεγάλη ειρωνεία.   Η Acharya S. ήταν βέβαιη –σε έναν ακραίο βαθμό βεβαιότητας που θα ξένιζε πολλούς- πως τα Χριστούγεννα ήσαν μια απάτη, πως ο Ιησούς της Ναζαρέτ δεν είχε υπάρξει ποτέ, και πως η ημέρα εκείνη ήταν ημέρα γενεθλίων μιας πλειάδας  παγανιστικών θεοτήτων:  Άττις, Μίθρας, Άδωνις, Οσίρις, Ώρος, κ.ο.κ.  Έτσι έγραφε και έτσι κήρυττε, με μια τέτοια μανία που κάθε αντιλογία απλώς την πείσμωνε περισσότερο.

Δεν μπορώ να σας φανερώσω το πραγματικό της όνομα. Χρησιμοποιούσε το ψευδώνυμο Acharya S., παλιότερα δε το Acharya Sanning. Τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούσε το όνομα D.M. Murdoch στα βιβλία της, όμως δεν είναι ξεκάθαρο αν αυτό ήταν το πραγματικό.  Αν ήταν, πιθανότατα το μικρό της όνομα ήταν Ντόροθυ.

Ούτε μπορώ να σας πω τίποτε σπουδαίο για το ιστορικό της.  Είχε δηλώσει η ίδια πως ήταν μοντέλο στα νιάτα της, στην Νέα Υόρκη, και πως για ένα σύντομο διάστημα την εποχή εκείνη, είχε γίνει Χριστιανή.  Όμως η ίδια δεν είχε δώσει στοιχεία  για την ζωή της.   Ως εκ τούτου όσα ακολουθούν δεν μπορούν να θεωρηθούν νεκρολογία, μόνο μια περιγραφή όσων συνάντησα ή ανακάλυψα στο διαδίκτυο.

Ο βασικός ισχυρισμός της ήταν πως ποτέ δεν έζησε ο  Ιησούς από την Ναζαρέτ, και πως ο Χριστιανισμός δεν ήταν παρά ένα παμπάλαιο και ψευδές κατασκεύασμα προερχόμενο από αρχαίες παγανιστικές πεποιθήσεις. Είχε οδηγηθεί σε αυτή την πεποίθηση από δημοφιλείς αθεϊστές του 19^ου αιώνα, και είχε ενσωματώσει την ιδέα αυτή σε ένα δικό της, θολό, νεοεποχίτικο σύστημα που το αποκαλούσε «Αστροθεολογία».  Όμως το σύστημα αυτό δεν ήταν τίποτα σπουδαίο: στην πραγματικότητα την ζωτική ενέργειά της την είχε ξοδέψει προσπαθώντας να ξαναγράψει την Ιστορία και να πείσει όσους περισσότερους μπορούσε για την εκδοχή των «γεγονότων» που εκείνη προτιμούσε να προβάλλει.

Χωρίς το διαδίκτυο, είναι μάλλον απίθανο να μάθαινε κανείς για την ύπαρξη της Acharya S. Όμως ο «μύθος περί Ιησού» έγινε ανάρπαστος από αθεϊστές στο διαδίκτυο.  Με το να δηλώνει πως ο Ιησούς ποτέ δεν υπήρξε και απαιτώντας  από τους ανθρώπους να αποδείξουν πως είχε άδικο, ήταν ένας εύκολος τρόπος να καταστήσει την συζήτηση μάταιη, καθώς την προέβαλε ως αμφιβολία, κάτι που δεν απαιτεί καμία μόρφωση παρά μόνο αυθάδεια, προθυμία να απαιτείς από άλλους να αποδείξουν κάτι που οι πάντες ήδη γνωρίζουν, και την αποφασιστικότητα πως οποιαδήποτε στοιχεία αποδεικνύουν τα λάθη της θα θεωρούνται «ανεπαρκή».

Παρασυρμένη από όλο αυτό, δημοσίευσε το 1999 το «Η Συνομωσία Περί του Χριστού» (The Christ Conspiracy) , την πιο εντυπωσιακή ιστορία που «πούλησε» ποτέ. Δεν είναι γνωστό πόσο ακριβώς πολύ «πούλησε», πάντως σίγουρα προσέλκυσε την προσοχή πολλών, και το υλικό αυτό συνεχίζει να κυκλοφορεί.  Συνεισέφερε και σε μια ταινία, το «Ζeitgeist», που περιέχει πολλούς από τους ισχυρισμούς της.

Όμως ο «μυθικισμός» δεν της απέφερε κέρδη.  Είχε γράψει στο διαδίκτυο πως ήταν πάμφτωχη. Είναι γεγονός, πως στο τελευταίο έτος της ζωής της είχε υποχρεωθεί να αναζητά χρήματα από το κοινό, για να πληρώσει τους ιατρικούς λογαριασμούς της. Είναι λυπηρό το γεγονός ότι οι εκτελεστές της διαθήκης της  είναι υποχρεωμένοι να συνεχίσουν την αναζήτηση αυτή, για να καλυφθούν τα έξοδα της κηδείας της.

Τι μπορούμε να πούμε για αυτήν;

Η Acharya S ανακίνησε το ενδιαφέρον για ένα σωρό ασαφείς πλευρές της αρχαιότητας.  Σε όλους μας πρόσφερε  κάτι  για έρευνα, κάτι για αναζήτηση, και πολύ χρόνο και διασκέδαση αναιρώντας διαδικτυακά τους ισχυρισμούς της.  Κατ’ αυτή την έννοια όλοι είμαστε «φτωχότεροι» μετά την αναχώρησή της.

Από την άλλη όμως, είχε κάνει και κάποια πραγματική ζημιά.  Διότι κανείς δεν ωφελείται με το να μαθαίνει με λάθος τρόπο τα βασικά δεδομένα. Πολλοί αφελείς νεαροί αθεϊστές επηρεασμένοι από το έργο της θα έχουν ισχυροποιήσει τον νεοσχηματισμένο σκοταδισμό τους, οδηγούμενοι ακόμα πιο μακριά από το φώς της γνώσεως, μέσα στο σκοτάδι της άγνοιας και της πνευματικής αυτοκαταστροφής.  Ο Μυθικισμός Περί του Ιησού είναι η Κρίση του Θεού επί των σύγχρονων αθεϊστών, καθώς εκείνοι που καυχώνται τόσο συχνά για την προσωπική τους λογική, επιστήμη, επιχειρηματολογία και μάθηση οδηγούνται ενώπιον όλου του κόσμου στην υπεράσπιση μιας άσχετης και ανόητης αξίωσης.  Η Acharya S. ήταν κομμάτι της Κρίσης αυτής.  Το να αφιερώνεται κανείς ολοκληρωτικά στο να αποδεικνύει πως οι άλλοι είναι εντελώς λάθος, είναι επικίνδυνο για κάθε ανθρώπινη ψυχή που το επιχειρεί, όσο μισητό και αν είναι το αντικείμενο.  Οδηγεί εκείνους που το επιδιώκουν σε ένα σκοτάδι μίσους και τύφλωσης. Σε αυτό το μονοπάτι περπατούσε.

Είχε αφιερώσει τον εαυτό της στην προσπάθεια να καταστρέψει την Χριστιανική πίστη, στο βαθμό που μπορούσε.  Ποτέ δεν κατάλαβα τον λόγο που το έκανε, πάντως σίγουρα θα ήταν προσωπικός.

Δεν ήταν μορφωμένη γυναίκα. Το γεγονός αυτό ήταν η αιτία όλων των ιστορικών λαθών που γέμιζαν τα βιβλία της. Ποτέ δεν εντόπισα το παραμικρό ενδιαφέρον για αυτή καθ’ εαυτή την Ιστορία. Εάν είχε αυτό το ενδιαφέρον, ίσως να της παρείχε και την μόρφωση που της έλειπε.  Στο βαθμό που μπορώ να διακρίνω, ποτέ δεν είχε καταλάβει πως η Ιστορία πρέπει να αρχίζει με την αποδελτίωση των βασικών πηγών, προσέχοντας το τι ακριβώς λένε.  Μέχρι το τέλος, «αυθεντία» - κατ' αυτήν - ήταν όποιο βιβλίο του 19ου αιώνα ή του 20ου αιώνα περιείχε όσα εκείνη ήθελε να ακούσει!  Για να είμαστε δίκαιοι πάντως, στα μετέπειτα βιβλία της χρησιμοποιούσε καλύτερες πηγές.  Η Acharya S. ήθελε τόσο, μα τόσο πολύ να είναι μια «λογία», αλλά θα ‘λεγε κανείς ότι το επιθυμούσε μόνο για την ενίσχυση του σκοπού της.

Αυτή η έλλειψη παιδείας σήμαινε πως δεν διέθετε κριτική αμεροληψία για τις απόψεις της.  Αυτά που πίστευε  ήταν αυτά που ήθελε να πιστεύει, και αλίμονο σου, αν εναντιωνόσουν στις επιθυμίες της.

Όπως συμβαίνει με πολλούς αδαείς, έμοιαζε να έχει παντελή άγνοια ότι οι άνθρωποι μπορούν και να διαφωνούν ειλικρινά μερικές φορές. Ακόμη και οι θαυμαστές της την περιγράφουν ως «ισχυρογνώμονα». Θυμάμαι τότε που της είχα ζητήσει κάποια απόδειξη, πως ο Μίθρας είχε 12 μαθητές. Μετά από πολύ βρίσιμο, και δείχνοντάς μου ένα ανάγλυφο με τον Ζωδιακό επάνω του, μού είπε πως αν οι Απόστολοι είχαν απεικονισθεί σαν τον Ζωδιακό κατά τον Μεσαίωνα, τότε αυτό σαφώς έδειχνε πως ο Μίθρας είχε 12 μαθητές[!]…  Αν διαφωνούσες μαζί της, πάνω σε οποιαδήποτε βάση, εκείνη επέμενε πως ήσουν απλώς ανέντιμος.

Συνήθως την λυπόμουν, εκτός όταν με προκαλούσε με κάποια πολύ χοντροκομμένη διανοητική ανεντιμότητα.  Πιθανότατα να είμαι αδικαιολόγητα ευφάνταστος ή συναισθηματικός, πάντως ένοιωθα οίκτο για την καημένη αυτή γυναίκα.  Και αυτή σίγουρα ήταν «το κοριτσάκι» κάποιου, η «μαμά» κάποιου… Μάλιστα ο κάθε ευαίσθητος άνδρας οφείλει να προσέξει με πόνο καρδιάς και με ντροπή, πώς μεταχειρίζονται τις γυναίκες στην εποχή μας.  Όλα είναι εναντίον τους.  Τα πάντα ενθαρρύνουν τις γυναίκες να χαραμίζουν τον εαυτό τους όταν είναι νέες και ανύπαντρες. Ο πόνος, η ενοχή και η μιζέρια που είναι το επακόλουθο, σίγουρα καταστρέφουν πολλές ζωές. Στην προσπάθεια να διαχειρισθούν την ενοχή, μερικές μεταμορφώνονται σε επικριτές των Χριστιανών – τους μόνους που θα τους πουν «αυτό είναι λάθος» – και, μέσα από τα ουρλιαχτά τους, μπορεί κανείς να διακρίνει τον πόνο μιας βιασμένης συνείδησης.

Η Acharya συχνά επέκρινε τους άνδρες και την «πατριαρχία». Υπήρχε άραγε κάποια άσχημη εμπειρία στα χέρια κάποιου ιδιοτελούς άνδρα ή ιδιοτελών ανδρών στο παρελθόν της;  Δεν το γνωρίζω. Όμως είναι αδύνατον να κοιτάς την ζωή της και να μην διακρίνεις το στοιχείο της προσωπικής σπατάλης.

Ο κόσμος χρωστάει πολλά σε δραστήριες και προσηλωμένες γυναίκες όπως ήταν η νοσοκόμα Florence Nightingale, η κοινωνική λειτουργός Elizabeth Fry, ή κάποιες άλλες, σύγχρονες γυναίκες. Γυναίκες σαν αυτές είναι συχνότατα χαριτωμένες προσωπικά -όπως ήταν η Acharya- και συχνά προσελκύουν αφοσιωμένους οπαδούς με ιπποτικά συναισθήματα για αυτές, όπως είχε και η Acharya. Είναι συχνά αποφασιστικές σε βαθμό τρομακτικό, όπως φαίνεται να ήταν και η Acharya. Τέτοιες γυναίκες μπορούν να πετύχουν πολλά. Τα αρνητικά στοιχεία που έδειχνε στις συζητήσεις της θα μπορούσαν να καταλήξουν σε αρετές για χάρη της κοινωνίας. Η Acharya S θα μπορούσε να γίνει μια τέτοια προσωπικότητα. Αλλά ποιος μπορεί να το γνωρίζει;

Είθε ο Θεός που τόσο μανιωδώς Του εναντιωνόταν εν ζωή, να της δείξει το έλεός Του.

Αναπαύσου εν ειρήνη, «Acharya S»

25 Δεκεμβρίου 2015.

Μετάφραση Κ. Ν.