Το ανά χείρας δοκίμιον εγράφη πρωτίστως δια τας διδακτικάς
ανάγκας των φοιτητών του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης εις τα μαθήματα της
Δογματικής και Συμβολικής θεολογίας.
Το έργον τούτο διαιρείται εις δύο τόμους, εκ των οποίων ο Β'
τόμος είναι ο σπουδαιότερος, εφ' όσον αποτελείται από τα κυριώτερα επίσημα
δογματικά και συμβολικά κείμενα της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας. Το Α' μέρος
του Β' τόμου συμπεριλαμβάνει κείμενα Οικουμενικών και Τοπικών Συνόδων και το Β'
μέρος ωρισμένα αποσπάσματα εκ των συγγραμμάτων των Πατέρων, ασχολούμενα ειδικώς
με τα διαληφθέντα εν τω δοκιμίω τούτω θέματα.
Ο Α' τόμος διαιρείται εις 2 μέρη.
Μέρος Α'. Αι προϋποθέσεις των Δογμάτων των Οικουμενικών
και Τοπικών Συνόδων.
Μέρος Β'. Η περί Αγίας Τριάδος διδασκαλία.
Τα κείμενα του Β' τόμου καλύπτουν τας βασικάς ανάγκας των
μαθημάτων της τε Δογματικής και της Συμβολικής και αποτελούν την απαραίτητον
προϋπόθεσιν εκμαθήσεως της δογματικής διδασκαλίας της Εκκλησίας και των επισήμων
διατυπώσεων και όρων αυτής.
Ο σκοπός του Α' τόμου είναι η καθοδήγησις του αναγνώστου εις
την κατανόησιν της δογματικής θεολογίας της Αγίας Γραφής, των αγίων Πατέρων και
των Οικουμενικών και Τοπικών Συνόδων της Εκκλησίας. Η κατανόησις αύτη δύναται να
επιτευχθή μόνον μέσω της πατερικής θεολογικής μεθόδου, η οποία είναι ταυτόν με
αυτήν των προφητών και των αποστόλων και ως εκ τούτου αποτελεί την όλην βάσιν
και προϋπόθεσιν των αποφάσεων των Οικουμενικών και Τοπικών Συνόδων.
Η μέθοδος αυτή ουδεμίαν σχέσιν έχει με την στοχαστικήν και
διαλεκτικήν μέθοδον της φιλοσοφίας και της φραγκολατινικής, ήτοι της λεγομένης
Σχολαστικής θεολογίας. Η Ορθόδοξος δογματική θεολογία είναι η Βιβλική και η
Πατερική και είναι αυθεντική. Ως πηγήν έχει τους βίους των αγίων, ήτοι την εν
Θεώ θεωρίαν των προφητών, αποστόλων και αγίων, δηλαδή την θείαν αποκάλυψιν.
Ο επιθυμών να εμβαθύνη εις την δογματικήν θεολογίαν της
Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας, οφείλει να δώση πολλήν προσοχήν εις τα περί
πνευματικής ζωής και τελειότητος γραφόμενα των αγίων Πατέρων και να καταλάβη
ότι, όπως υπάρχουν στάδια πνευματικότητος, ούτως, υπάρχουν ανάλογα στάδια
κατανοήσεως των δογμάτων και μεθέξεως των μυστηρίων της πίστεως. Ο ακολουθών
στοχαστικήν και διαλεκτικήν μέθοδον κατανοήσεως των δογμάτων της Εκκλησίας δεν
θα καταλάβη ποτέ την αλήθειαν. Ο ακολουθών μέθοδον πνευματικήν υπό την
καθοδήγησιν πνευματικού πατρός της παραδόσεως των θεουμένων, αλλά με πνεύμα
υποτακτικόν και ταπεινοφροσύνης, θα μάθη πολλά. Εκείνος όστις δεν θα μάθη τίποτε
είναι ο θέτων, κατά μίμησιν των στοχαστών της Δύσεως, υπό την κρίσιν του τους
προφήτας, αποστόλους και αγίους, γενόμενος υπέρ άνω αυτών κριτής της περί Θεού
αληθείας.
Επίσης ο μελετητής των εν προκειμένω θεμάτων οφείλει να έχη
υπ' όψιν και να μελετήση επισταμένως τα περί Δογματικής και Συμβολικής έργα των
νεωτέρων κορυφαίων ορθοδόξων θεολόγων, των Ελλήνων και μη Ελλήνων, ως και την
προσπάθειαν αυτών να επανέλθουν εις τας πατερικάς πηγάς.
Μεταξύ των Ελλήνων ηγετών εις την προσπάθειαν αυτήν είναι κατά
πρώτον λόγον ο καθηγητής του Πανεπιστημίου των Αθηνών κ. Ιωάννης Καρμίρης, όστις
παρήγαγε κολοσσιαίον έργον εις την αναδημιουργίαν των ιστορικών πλαισίων της
ορθοδόξου Δογματικής και Συμβολικής θεολογίας. Ο επιθυμών να ενδιατρίψη εις τα
υπό εξέτασιν θέματα πρέπει εξάπαντος να μελετήση τα έργα του μεγαλυτέρου τούτου
ιστορικού της ορθοδόξου Δογματικής και Συμβολικής. Άνευ των έργων αυτού η
σύγχρονος ορθόδοξος θεολογία δεν θα ευρίσκετο εις την σημερινήν της πρόοδον.
Εξ ίσου απαραίτητος είναι η μελέτη της Δογματικής του
κορυφαίου Δογματικού και καθηγητού του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Π. Τρεμπέλα,
όστις επίσης ηκολούθησε γραμμήν επανόδου της νεωτέρας ορθοδόξου θεολογίας εις
την πατερικήν παράδοσιν. Παραλλήλως πρέπει κανείς να κάμνη χρήσιν των
ερμηνευτικών πατερικών κειμένων, τα οποία συνέλεξεν ο κ. Τρεμπέλας εις τα
ερμηνευτικά του σχόλια εις την Αγίαν Γραφήν και να χρησιμοποιήση ταύτα ως
γέφυραν προς τα ερμηνευτικά μνημεία των Πατέρων.
Επίσης αναγκαία είναι η μελέτη των έργων των συναδέλφων
καθηγητών του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ.κ. Ιωάννου Καλογήρου και Π. Χρήστου
δια την ιστορικήν και πατερικήν θεμελίωσιν της ορθοδόξου δογματικής
παραδόσεως.
Απαραίτητως είναι και η γνώσις των εργασιών των καθηγητών του
Πανεπιστημίου Αθηνών κ.κ. Α. Θεοδώρου και Β. Δεντάκη, ως και του σεβαστού
καθηγητού της θεολογικής Σχολής της Χάλκης, Μητροπολίτου Μύρων κ. Χρυσοστόμου
Κωνσταντινίδου.
Μεταξύ των μη Ελλήνων ο καλύτερος οδηγός εις την πατερικήν
θεολογίαν είναι ο Ρώσσος πρωτοπρεσβύτερος καθηγητής Γεώργιος Φλορόφσκυ και ο
Ρουμάνος πρωτοπρεσβύτερος Δημήτριος Στανιλοάε.
Αφού μελετήση κανείς τα βασικά έργα των θεολόγων τούτων, τότε
δύναται να επεκταθή και εις τα έργα άλλων σπουδαίων νεωτέρων θεολόγων.
[ Πρόλογος ] - [ Τμήμα 1 ] - [ Τμήμα 2 ] - [ Τμήμα 3 ] - [ Τμήμα 4 ] - [ Τμήμα 5 ] - [ Παραρτήματα ]