6. Η σημασία τής νίκης τών Ησυχαστών

Η επίδραση της ησυχαστικής θεολογικής διδασκαλίας στα χρόνια που ακολούθησαν τις ησυχαστικές έριδες ήταν μεγάλη και συνεισέφερε στην καθαρότητα της Ορθοδοξίας από τις δυτικές επιδράσεις και στην αποφυγή της υποταγής της Ανατολικής Εκκλησίας στη Δυτική.

Με τον τερματισμό της έριδας, η Αυτοκρατορία στράφηκε στην παράδοσή της¹¹⁷. Η πνευματικότητα του Ησυχασμού μεταδόθηκε επίσης στη Ρωσία και σε όλες τις ορθόδοξες χώρες¹¹⁸.

Στα δύσκολα χρόνια της οθωμανικής κυριαρχίας, που δεν βράδυναν να έλθουν, η νίκη των ησυχαστών συνέβαλε τα μέγιστα στη διατήρηση της ορθόδοξης πίστης¹¹⁹. Δυστυχώς όμως στα δύσκολα αυτά χρόνια επήλθε σταδιακή έλλειψη αυτοσυνειδησίας της ορθόδοξης θεολογικής σκέψης. Αρκετοί λόγιοι κατά την περίοδο αυτή σπουδάζουν στη Δύση και αποδέχονται αναντίρρητα τις βασικές αρχές της δυτικής νοοτροπίας, τις οποίες μεταφέρουν στην ορθόδοξη Ανατολή. Πρόκειται για τη μακρά περίοδο «αιχμαλωσίας» των ορθοδόξων στις αρχές της δυτικής μεταφυσικής¹²⁰.

Η πορεία επανασύνδεσης της σύγχρονης ορθόδοξης θεολογίας με τη μεγάλη παράδοση που εκπροσωπεί ο άγιος Γρηγόριος Παλαμάς, στις ημέρες μας ακόμα συνεχίζεται¹²¹.

Σημειώσεις

117. Βέλικο Ραντούνοβιτς, Τα έργα του Αγίου Γρηγορίου Παλαμά στη σερβική γραμματεία του 14ου αιώνα, διδακτορική διατριβή, Θεσσαλονίκη 1998, Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης 14/4/1999, σ. 81.

118. Ιω. Μάγιεντορφ, Η βυζαντινή κληρονομιά στην Ορθόδοξη Εκκλησία, μτφρ. Δ. Μόσχος, εκδ. Αρμός, Αθήνα 1999, σ. 217.

119. Αυτόθι.

120. Στ. Γιαγκάζογλου, Κοινωνία θεώσεως. Χριστολογία και πνευματολογία στη διδασκαλία του Αγίου Γρηγορίου Παλαμά, διατριβή επί διδακτορία υποβληθείσα στο τμήμα θεολογίας του Α.Π.Θ., Θεσσαλονίκη 1995, σ. 17.

121. Στ. Γιαγκάζογλου, Προλεγόμενα στη θεολογία των ακτίστων ενεργειών. Σπουδή στον Άγιο Γρηγόριο Παλαμά, εκδ. «Τέρτιος», Κατερίνη 1992, σ. 12.