α) Η θεολογία του Ειρηναίου, Επισκόπου Λουγδούνων και Μάρτυρος

3. Η θεία περί τον άνθρωπον οικονομία:

3. Τα εκκλησιαστικά μυστήρια

Εν τη θεολογία του Ειρηναίου η περί μυστηρίων διδασκαλία δεν φαίνεται να καταλαμβάνη περίοπτον θέσιν. Εν τούτοις, τα όσα λέγονται σχετικώς είναι αρκετά, ώστε να καταδειχθή η σπουδαιότης, την οποίαν ο Ιερός Πατήρ αποδίδει εις αυτά εν αναφορά προς την ηθικήν και την πνευματικήν τελείωσιν των πιστών.

α) Το βάπτισμα. Οσάκις ομιλεί περί του Ιερού βαπτίσματος ο Ειρηναίος λαμβάνει αφορμή εκ του βαπτίσματος των Γνωστικών, το οποίον θεωρεί εφεύρεσιν σατανικήν «ad negationem baptismatis, ejus quae est in Deum regenerationis et universae fidei destructionem».⁵⁸¹

Το πραγματικόν βάπτισμα, ως άλλη βροχή εξ ουρανού, μας χαρίζει την ζωήν: «corpora enim nostra per lavacrum illam quae est ad incorruptionem, unitatem acceperunt, animae autem per spíritum». Δι' αυτού, ως άλλοτε η Σαμαρείτις, λαμβάνομεν τον Χριστόν, ο οποίος έχει το ύδωρ το ζων, το αλλόμενον εις ζωήν αιώνιον.⁵⁸² Εν τω «λουτρώ της αναγεννήσεως» ο Χριστός παρέχει εις τους τυφλούς την όρασιν και εις τους αμαρτωλούς την αρχέγονον -της φύσεως καθαρότητα.⁵⁸³ την λυτρωτικήν δύναμιν του βαπτίσματος παρέχει το Πνεύμα το Άγιον, το οποίον είναι «arrha incorruptelae et confirmatio fidei nostrae et scala ascensionis in deum».⁵⁸⁴

Εν τω βαπτίσματι το ύδωρ και το Πνεύμα καθαρίζουν τας ψυχάς και το σώματα των βαπτιζομένων. ⁵⁸⁵ Το βάπτισμα είναι «η σφραγίς της αιωνίου ζωής και η εν Θεώ αναγέννησίς μας, ώστε να καταστώμεν δι' αυτού όχι μόνον υιοί των θνητών ανθρώπων, αλλά τέκνα του αιωνίου Θεού».⁵⁸⁶ Όσοι βαπτίζονται «λαμβάνουν το Πνεύμα του Θεού, το οποίον τους οδηγεί προς τον Λόγον, τ.έ. προς τον Υιόν. Ο Υιός τους αναλαμβάνει και τους προσφέρει εις τον Πατέρα Του, ο δε Πατήρ παρέχει αυτοίς την αφθαρσίαν» (Επίδ. 7. Καραβ. 31).

Κατά τον Ειρηναίον τα νήπια δύνανται ομοίως να δεχθούν την αναγεννητικήν και σωτήριον ενέργειαν του βαπτίσματος. Τούτο εξυπακούεται δι' όσων λέγει ο Ιερός Πατήρ περί του Χριστού ελθόντος εις τον κόσμον, ίνα σώση όλους τους ανθρώπους: «omnes inquam, qui per eum renascuntur in Deum, infantes, et parvulos, et pueros, et juvenes, et seniores» (C.H. II, 22, 4).

Το βάπτισμα, λοιπόν, είναι απαραίτητον δια την σωτηρίαν όλων ανεξαιρέτως των ανθρώπων. Παρέχει την άφεσιν αμαρτιών, την πνευματικήν αναγέννησιν, την φιλίωσιν μετά του Θεού, την αφθαρσίαν και την αιώνιον ζωήν.

Περιττόν να είπωμεν, ότι το βάπτισμα κατά τον Ιερόν Πατέρα δεν παρέχει μαγικώς την σωτηρίαν εις τον άνθρωπον. Ούτος οφείλει συνεχώς και αδιακόπως να εργάζεται δια την ηθικήν τελείωσιν αυτού και την ανύψωσίν του υπεράνω όλων των δημιουργηθέντων πραγμάτων (Επίδ. 3. Καραβ. 29).

Σημειώσεις

581. C.H. I, 21,1.

582. C.H. III, 17, 2.

583. C.H. V, 15,3.

584. C.H. Ill, 24,1.

585. Επίδ. 41 (Καραβ. 52).

586. Επίδ. 3 (Καραβ. 29).