Η Αγία Γραφή, τα δόγματα της Εκκλησίας και τα πατερικά κείμενα είναι γεμάτα από κτιστά ρήματα και νοήματα, με σκοπό να οδηγήσουν τον άνθρωπο στην θέωση.

Ο Χριστιανός, έχοντας ως οδηγό την Αγία Γραφή, τα δόγματα και την πατερική παράδοση, διέρχεται από το στάδιο της καθάρσεως και στην συνέχεια ανέρχεται στο στάδιο του φωτισμού, που είναι στάδιο της νοεράς καρδιακής προσευχής. Και στο στάδιο αυτό υπάρχουν κτιστά ρήματα και νοήματα, με τα οποία γίνεται η προσευχή. Όταν, όμως, φθάση στον δοξασμό, τότε καταργούνται τα κτιστά ρήματα και νοήματα.

«Στην εμπειρία της φωτίσεως ή του φωτισμού, βέβαια, υπάρχουν νοήματα και ρήματα. Γι’ αυτό και το δόγμα είναι ο οδηγός στο στάδιο αυτό. Όταν, όμως, φθάση κανείς στην θέωση, τα ρήματα και τα νοήματα καταργούνται, και ως εκ τούτου και το δόγμα καταργείται. Αυτό σημαίνει ότι το δόγμα για την Ορθόδοξη θεολογία έχει προσωρινό χαρακτήρα και όχι μόνιμο χαρακτήρα».

Το ίδιο το άγιον Πνεύμα προσεύχεται μέσα μας με κτιστά ρήματα και νοήματα. Στην θέωση, όμως, και αυτά καταργούνται.

«Και τα νοήματα, βέβαια, χρησιμοποιούνται στην εμπειρία του φωτισμού, γιατί ο ίδιος ο φωτισμός του ανθρώπου αποτελείται από ρήματα και νοήματα. Οπότε, ο σκοπός της θεολογίας είναι να καταργηθή, η θεολογία η ίδια καταργείται, διότι η θεολογία είναι όλο το σύστημα νοημάτων και ρημάτων που χρησιμοποιούμε περί Θεού. Οπότε, δεν ημπορεί η θεολογία να έχη φιλοσοφικό σκοπό, δηλαδή να ασχολούμεθα με τον Θεό σαν ο Θεός να ήταν αντικείμενο ερεύνης φιλοσοφικής. Αυτό στην Ορθόδοξη παράδοση αποκλείεται. Γι’ αυτόν τον λόγο οι Πατέρες απορρίπτουν τον φιλοσοφικό προσανατολισμό στην θεολογία».

Με την νοερά προσευχή γνωρίζει κανείς εν μέρει τον Θεό, αλλά η πραγματική γνώση αποκτάται στην θεοπτία, στα άκτιστα ρήματα, γιατί ο Θεός υπερβαίνει και τα ρήματα και τα νοήματα.

«Η Αγία Γραφή είναι γεμάτη από ρητά και νοήματα. Η προσευχή αποτελείται από ρητά και νοήματα. Όταν ο άνθρωπος, όμως, φθάση στην θέωση, αυτά τα ρητά και τα νοήματα περί Θεού καταργούνται. Γιατί; Διότι ο Θεός υπερβαίνει όλα τα ρητά και τα νοήματα. Δεν υπάρχει κανένα ρητό ή νόημα που ημπορεί να έκφραση τον Θεό ή που ημπορεί στον άνθρωπο να δώση την κατανόηση του Θεού, διότι ο Θεός υπερβαίνει όλα τα ρητά και τα νοήματα, οπότε ο άνθρωπος δεν μπορεί ποτέ να γνωρίση τον Θεό με την λογική του. Ο άνθρωπος ημπορεί να γνωρίση τον Θεό δια του φωτισμού, μόνον ως δώρο του Αγίου Πνεύματος, εφ’ όσον έχει την κατάσταση του φωτισμού».

Στο στάδιο της καθάρσεως και του φωτισμού είναι αναγκαία τα ρήματα και τα νοήματα της Αγίας Γραφής και των Πατέρων της Εκκλησίας. Όμως υπερβαίνονται στον δοξασμό.

«Τα κτιστά ρήματα χρησιμοποιούνται στα πρώτα στάδια της τελειώσεως, αλλά δεν είναι απόλυτα, υπό την έννοια ότι χρησιμοποιούνται τα κτιστά ρήματα, για να ημπορή κανείς μέσω των κτιστών αυτών ρημάτων, υπό την καθοδήγηση Πνευματικού Πατρός, με την Αγία Γραφή, με τα συγγράμματα των Πατέρων της Εκκλησίας, με τις αποφάσεις τών Οικουμενικών Συνόδων, να θεραπευθή. Όταν, όμως, φθάνη στο στάδιο της Θεώσεως, η εμπειρία της Θεώσεως αυτής υπερβαίνει πλέον τα ρήματα και τα νοήματα, διότι φθάνει στα άρρητα ρήματα.

Και αφού έχει φθάσει στα άρρητα ρήματα, σημαίνει ότι έχει ανέλθει παραπάνω από την Αγία Γραφή στις γνώσεις που έχει περί Θεού. Αυτό δεν σημαίνει ότι έχει ανωτέρα γνώση από την Αγία Γραφή. Σημαίνει ότι έχει την ίδια εμπειρία που είχαν οι Προφήτες, οι Απόστολοι και οι Άγιοι της Εκκλησίας, έχει την ίδια εμπειρία εξ επόψεως Θεώσεως. Μπορεί να μην έχη φθάσει στο ίδιο επίπεδο της εμπειρίας, διότι μπορεί να έχη έλλαμψη και θέα, αλλά να μην έχη διαρκή θέα, αλλά έχει εμπειρία του Θεού».

Εφ’ όσον τα δόγματα λειτουργούν ως φάρμακα, σημαίνει ότι όταν ο άνθρωπος θεραπευθή, όταν φθάση στην θέωση, δεν χρειάζονται, από την άποψη ότι τότε ο άνθρωπος ορά τον Θεό, οπότε δεν χρειάζονται οι ορισμοί περί του Θεού.

«Έχουμε τον Χριστό μπροστά μας και θα παρεμβάλουμε μεταξύ μας τα ρήματα και τα νοήματα; Αυτά καταργούνται πλέον στην εμπειρία της Θεώσεως. Ούτε χρειάζεται η νοερά ευχή εφόσον έχουμε τον Ίδιο τον Θεό μπροστά μας».

Αυτό σημαίνει ότι ο δοξασμός είναι μέθεξη της θεοποιού ενεργείας του Θεού, στην οποία δεν υπάρχουν κτιστά ρήματα και νοήματα.

«Μόνον η ενέργεια είναι μεθεκτή, και αυτή η ίδια η ενέργεια του Θεού υπερβαίνει τα νοήματα και τα ρήματα, δεν υπάρχουν νοήματα και ρήματα περί των ενεργειών του Θεού. Ημείς χρησιμοποιούμε αυτά τα ρήματα και τα νοήματα, όχι για να καταλάβουμε τον Θεό, αλλά για να ενωθούμε με τον Θεό».

Το ότι υπερβαίνονται τα κτιστά ρήματα και νοήματα δεν σημαίνει ότι καταργούνται ή εγκαταλείπονται από τους άλλους Χριστιανούς, αφού είναι οδός για την θεραπεία και τον δοξασμό και είναι θεόπνευστα ρήματα και νοήματα που επιβεβαιώνουν την εμπειρία της Θεώσεως.

«Στον δοξασμό καταργείται η Αγία Γραφή και η θεολογία και το δόγμα. Αυτός είναι ο σκοπός της Αγίας Γραφής και του δόγματος. Αυτό με ποία έννοια; Παραμένουν πάντοτε αυτά, γι’ αυτούς που βαδίζουν την οδό της καθάρσεως και του φωτισμού, παραμένουν πάντοτε και στην κατάσταση της Θεώσεως. Εκείνος που είναι θεούμενος υπερβαίνει αυτά τα νοήματα και τα ρήματα και βλέπει την άκτιστη πραγματικότητα που δεν έχει καμία ομοιότητα με αυτά.

Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι μπορούν να εγκαταλειφθούν εκείνα τα ρήματα και τα νοήματα, διότι, αν κανείς δεν βαδίζη μέσω αυτών των ρημάτων και των νοημάτων, μέσω της καθάρσεως και της σπουδής, δεν θα φθάση στην θέωση. Αυτό είναι το πρόβλημα, δηλαδή. Διότι εκείνα είναι τα απαραίτητα φάρμακα για να φθάση στην θέωση».

Έτσι, ο θεούμενος καταλαβαίνει την διαφορά μεταξύ Ακτίστου και κτιστής πραγματικότητας.

«Όταν λέμε θα καταργηθούν η Αγία Γραφή και το δόγμα στην θεοπτία, δεν εννοούμε ότι δεν θα χρησιμοποιηθούν. Εννοούμε το εξής: Εκείνος που φθάνει στην εμπειρία, αυτός κατανοεί το κείμενο της Αγίας Γραφής και βλέπει ότι αυτά τα ρήματα και τα νοήματα που είναι μέσα στην Αγία Γραφή δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, που είναι το Άκτιστο».