Πριν λίγες μέρες (το 2003 που γραφόταν το άρθρο), έκανε στη χώρα μας πρεμιέρα η δεύτερη συνέχεια του Μάτριξ, που αναμένεται να «σπάσει τα ταμεία», κάνοντας νέο ρεκόρ όλων των εποχών στον κινηματογράφο. Ποιοι είναι άραγε οι βαθύτεροι συμβολισμοί της ταινίας πέρα από τα εξαιρετικά (για την εποχή της) εφέ;

Για όποιον γνωρίζει από θρησκείες, είναι εύκολο να διαπιστώσει, ότι οι σκηνοθέτες της, έχουν ενσωματώσει στην ταινία αυτή, ένα πλήθος στοιχείων, από διάφορες θρησκείες, θεωρίες και απόψεις. Είναι τόσο ευρεία η γκάμα των θρησκειών στις οποίες γίνεται συμβολική αναφορά μέσα από την ταινία αυτή, που θα χρειαζόταν ένα βιβλίο για θιχτούν μόνο περιληπτικά όλα αυτά τα στοιχεία. Γι' αυτό εδώ θα περιορισθούμε μόνο στους Χριστιανικούς συμβολισμούς που υπήρξαν στην πρώτη ταινία του Μάτριξ. Έτσι, όλοι οι Μάτριξ-όφιλοι, θα θυμηθούμε την παλιά ταινία, και θα παρακολουθήσουμε τη δεύτερη έτοιμοι να εντοπίσουμε όλα όσα θέλουν να μας «περάσουν» οι σκηνοθέτες της μέσω κάποιων συμβολισμών για τον Χριστιανισμό.

Ας αρχίσουμε από το όνομα του Νήο, του ήρωα της ταινίας. Το όνομά του, σημαίνει: «νέος», «καινούργιος». Σημαίνει όμως και: «Ένας», αν το αναγραμματίσουμε. (neo - one). Και φυσικά η ταινία μας δίνει το κλειδί για τις έννοιες αυτές. Ο Νήο είναι μια Μεσσιανική φιγούρα, ισοδύναμη με τον Ένα και μοναδικό σωτήρα, τον Ιησού Χριστό. Γι’ αυτό και το: «ένας». Το κλειδί μας το δίνει ο φίλος του που έρχεται στο σπίτι του στην αρχή του φιλμ, για να αγοράσει παράνομα κλιπάκια, και λέει: «Αλληλούια, είσαι ο Σωτήρας μου, είσαι ο δικός μου Ιησούς Χριστός», προλέγοντας έτσι το ρόλο του Νήο στην ταινία. Και φυσικά στο πλαίσιο αυτό, έρχεται και η λέξη: «νέος», καθώς αυτός είναι η ελπίδα για τον νέο κόσμο, τον απαλλαγμένο από τους εχθρούς του ανθρώπου.

Με τον ίδιο τρόπο, ο Μορφέας, λέει κάποια στιγμή στον Νήο στην ταινία, ότι στην αρχή υπήρχε άλλος ένας σαν κι αυτόν που μπορούσε να αλλάξει το Μάτριξ ελευθερώνοντας πολλούς ανθρώπους. Και ότι κάποιος άλλος σαν κι αυτόν, θα το έκανε στο μέλλον. Εδώ γίνεται σαφής αναφορά στον Αδάμ, που απέτυχε να φέρει τον παράδεισο στη γη, και στη θέση του ήρθε «ο δεύτερος Αδάμ», ο Χριστός.

Το πρώτο όνομα του Νήο, (στον κόσμο του Μάτριξ), είναι «Thomas», δηλαδή «Θωμάς». Και το όνομα αυτό, με την αναφορά του στον ορθολογιστή μαθητή του Χριστού, δείχνει την απιστία που αντιμετωπίζει ο άνθρωπος πριν αποδεχθεί την αλήθεια του Θεού. Βλέπει τα πράγματα ορθολογιστικά, και θέλει για όλα αποδείξεις. «Να βάλει το δάχτυλό του στα τραύματα της σταύρωσης» για να πεισθεί. Μόλις όμως πείθεται, είναι έτοιμος να πεθάνει για την αλήθεια, όπως τελικά πέθανε και ο Θωμάς.

Ο Νήο, γεννιέται στην ταινία σε μια «τεχνητή μήτρα», που μας θυμίζει τη θαυματουργική γέννηση του Χριστού, χωρίς τη σεξουαλική επαφή. Γιατί στην ταινία, όλοι γεννιούνται σε τεχνητές μήτρες που «καλλιεργούνται» από μηχανές. Οπότε και ο Νήο, έχει ασεξουαλική γέννηση.

Όπως ο Χριστός είχε έναν πρόδρομο, τον Ιωάννη τον Βαπτιστή, έτσι και ο Νήο έχει τον Μορφέα, (συμβολικό όνομα από τον θεό του ύπνου της μυθολογίας), που οδηγεί τον Νήο να ξυπνήσει από την παραίσθηση του Μάτριξ. Είναι αυτός που τον αναγνωρίζει ως τον Μεσσία, και τον συστήνει στους «μαθητές του», δίνοντάς του τη θέση του στην ηγεσία της ομάδας.

Ο Μορφέας μαζί με τον Νήο και την Τρίνιτυ (Ελληνικά «Τριάδα»), είναι σαφής συμβολισμός της Αγίας Τριάδος, (Πατήρ, Υιός και Aγιο Πνεύμα), που κατευθύνουν όλη την ταινία. Η Τρίνιτυ μάλιστα, σε ρόλο «Αγίου Πνεύματος», πνεύματος αγάπης, δυνάμεως και ζωής, δίνει με την αγάπη της στον Νήο την ανάσταση από τον θάνατό του στον κόσμο του Μάτριξ. Και όπως ο Χριστός έμεινε τμήματα τριών ημερών νεκρός και αναστήθηκε, ο Νήο μένει στην οθόνη νεκρός για 3 λεπτά, και ανασταίνεται, σε μια νέα ζωή, όπως ο Χριστός. Με σώμα πλέον «αφθαρσίας», που κατευθύνει τους φυσικούς νόμους του Μάτριξ, όπως ο Χριστός υπερέβη την φθαρτή φύση και αναστήθηκε άφθαρτος, για να νικήσει τους εχθρούς του.

Όμως για να πεθάνει, χρειάστηκε και εδώ ένας «Ιούδας». Είναι ο προδότης «Σάιφερ» (cypher = μηδενικό, κρυπτογραφία, μηδέν, αλλά θυμίζει και Lucifer = Εωσφόρος). Αυτός προδίδει τον Μορφέα, με αμοιβή αντί για τα 30 αργύρια, «μια μπριζόλα». Λέει στον πράκτορα Σμιθ: «Γνωρίζω ότι η μπριζόλα αυτή δεν υπάρχει», αλλά την απολαμβάνει στον τεχνητό κόσμο του Μάτριξ, και λέει μάλιστα ότι «η άγνοια είναι πηγή ευδαιμονίας». Ζητάει τις ανέσεις του ψεύτικου αυτού κόσμου, για να προδώσει, και να μείνει με άγνοια ευτυχισμένος σε έναν ψεύτικο κόσμο. Και φυσικά όπως ο Ιούδας, χάνει και αυτόν τον κόσμο, και τον αληθινό.

Ο ίδιος ο κόσμος του Μάτριξ, είναι ένας κόσμος παραισθήσεων. Οι άνθρωποι ζουν και κινούνται σε αυτόν, χωρίς να υποψιάζονται την πραγματική «ψεύτικη» κατάστασή του. Όπως ακριβώς η Χριστιανική πίστη, μιλάει για τον κόσμο αυτόν που «παρέρχεται», και για τον νέο, τον πραγματικό που περιμένουμε. Και όπως στον κόσμο του Μάτριξ υπάρχουν και διοικούν «αόρατα» οι μη βιολογικές μορφές ζωής οι μηχανές ως εχθροί του ανθρώπου, έτσι και στον αληθινό κόσμο, διοικούν αόρατα οι δαίμονες, και χρησιμοποιούν τους πράκτορές τους (πράκτορας Σμιθ), για να διευθύνουν τον κόσμο κατά τα δικά τους συμφέροντα, κατά τα λόγια του Χριστού για «τον άρχοντα του κόσμου τούτου». Και όπως ο Νήο ήλθε για να καταστρέψει τον κόσμο του Μάτριξ, έτσι και ο Χριστός ήλθε να «καταστρέψει τα έργα του Σατανά».

Οι μηχανές στο Μάτριξ «απομυζούν» για δικό τους συμφέρον την ενέργεια και τη ζωή των ανθρώπων του Μάτριξ, δίνοντάς τους μια ψεύτικη ευδαιμονία. Ομοίως, οι δαίμονες, απομυζούν απολαύσεις από τους ανθρώπους, καταστρέφοντας τις ψυχές τους, δίνοντάς τους ψεύτικη και προσωρινή «δόξα», «χρήμα», «ηδονή», κλπ. Ένα πραγματικό Μάτριξ.

Όμως δεν θέλουν όλοι οι άνθρωποι να ξεφύγουν από το Μάτριξ. Δεν είναι όλοι έτοιμοι να αντικρούσουν την φοβερή πραγματικότητα. Θέλουν σαν το Σάιφερ να ζουν στον ψεύτικο κόσμο μας. Δεν πιστεύουν και γελοιοποιούν τους Χριστιανούς όταν τους λένε ότι «το σχήμα του κόσμου τούτου παρέρχεται». Και μένουν προσκολλημένοι στον υλιστικό και χωρίς «πίστη» κόσμο που έχουν φτιάξει στη φαντασία τους με τη βοήθεια των δαιμονικών τους αφεντικών. Όταν τους δίνουν το «κόκκινο και το μπλε χάπι», δεν θέλουν όλοι το κόκκινο που θα τους οδηγήσει στο «ξύπνημα». Προτιμούν να μένουν στο όνειρο, παρά να αντιληφθούν το μέγεθος του εφιάλτη στον οποίο είναι έτσι κι αλλιώς μπλεγμένοι.

Όταν μυείται με το κόκκινο χάπι, ο Νήο ξυπνάει στο υγρό του κουκούλι σαν ένας Νέος άνθρωπος, κάτι που θυμίζει τη μύηση του βαπτίσματος, ειδικά τη στιγμή που αναδύεται από το νερό. Έχει πεθάνει για τον παλαιό κόσμο, και γεννιέται (αναγεννιέται με το βάπτισμα) σε έναν νέο. Όμως ο νέος κόσμος, δεν είναι τόσο φανταχτερός όπως ο παλιός. Τον περιμένουν αγώνες, και «έρημος», όπως λέει ο Μορφέας: «Καλώς ήρθες στην έρημο του πραγματικού». (Οποίος έχει διαβάσει το γνωστό βιβλίο «Γεροντικό», καταλαβαίνει πως "Έρημος" δεν είναι τόπος, αλλά τρόπος. Σημαίνει ερήμωση, δηλ θεραπεία, από τα πάθη μας μέσω των μυστηρίων (Θ. Κοινωνία - Εξομολόγηση) και εντατικού ασκητικού αγώνα. Ακόμα και η Ομόνοια μπορεί να γίνει "Έρημος").

Από τη στιγμή εκείνη ο Νήο, καθώς προχωράει στην εκπαίδευσή του, (ανάλογη με τη Χριστιανική εκπαίδευση στην πάλη κατά των δαιμόνων), μαθαίνει να έχει πίστη, και να ξεπερνάει με την πίστη τους «φυσικούς νόμους» αυτού του παλιού κόσμου, όπως οι άγιοι υπερβαίνουν τους νόμους της φύσης του κόσμου μας και θαυματουργούν. Και όπως ο Νήο βλέπει πίσω από τον πλασματικό κόσμο τους κώδικες του Μάτριξ, έτσι και οι άγιοι, όταν ανοίξουν τα μάτια τους, βλέπουν πίσω από τον κόσμο μας «τους λόγους των όντων», και μπορούν έτσι να χειρισθούν την ίδια την υφή του κόσμου μας, αφήνοντας τους άλλους έκθαμβους με τις θαυματουργικές τους δυνάμεις. Και στις δύο περιπτώσεις, και στο Μάτριξ, και στον κόσμο μας, τον βασικό ρόλο γι αυτό έχει η πίστη (στο Θεό , όχι στον εαυτό!) , κατά τα λόγια του Χριστού: «αν έχετε πίστη(στον Θεό) ως κόκκον σινάπεως, θα πείτε στο βουνό να μετακινηθεί και αυτό θα μετακινηθεί», και κάθε θεραπεία που έκανε, έλεγε: «αν πιστεύεις (πως μπορεί ο Θεός) μπορείς (να θεραπευθείς)». Η Χριστιανική έννοια της πίστης είναι διαφορετική στον Χριστιανισμό απ’ ότι στις ανατολικές Θρησκείες. Σε αυτές διδάσκεται πίστη στον εαυτό, δηλαδή αυτοθέωση, ενώ στον Χριστιανισμό, πίστη στον Θεό. Ο Θεός , βέβαια, δεν περιορίζεται απτην πίστη μας. Την ζητάει ,όμως , ως σύμβολο/απόδειξη της συγκατάθεσης του ανθρώπου στην Θεϊκή πράξη. Ο Χριστιανικός Θεός είναι τόσο ταπεινός, που μας ζητάει να του επιτρέψουμε να ενεργήσει. Τέτοιο σεβασμό στην προσωπικότητα μας έχει.

Όπως στο Μάτριξ υπάρχει η «Σιών», το τελευταίο καταφύγιο των ανθρώπων από τους εχθρούς τους, έτσι και στην πραγματικότητα, υπάρχει κατά την Αγία Γραφή, η «Νέα Σιών», η Εκκλησία. Και όπως στην ταινία η Σιών κινδυνεύει από τις μηχανές, έτσι και η Εκκλησία (=όχι το κτήριο, αλλά η θεραπευτική Θεανθρώπινη ένωση, όπως εκφράζεται μέσω του Αγίου Πνεύματος απ τις συνόδους και τους Αγίους) , βρίσκεται διαρκώς στο στόχαστρο των εχθρών της. Πιθανόν η λέξη να σημαίνει: «ακρόπολις», αλλά δεν είναι σίγουρη η ετοιμολογία της λέξης. Η πρώτη φορά που αναφέρεται η λέξη στην Π.Δ., είναι ένα φρούριο των Ιεβουσαίων (Β΄ Σαμουήλ 5/ε΄ 6-9). Αργότερα καταλήφθηκε από τον Δαυίδ, και έγινε γνωστή ως «πόλις Δαυίδ» (Α΄ Βασιλέων 8/η΄ 1). Την εποχή εκείνη, βρισκόταν σε μια μακριά λοφοσειρά που άρχιζε από τα Νότια του Ναού και ήταν κατάλληλη για άμυνα. Η έκτασή της ήταν περίπου ίση με τις ακροπόλεις άλλων οχυρών πόλεων της περιοχής. Όταν ο Δαυίδ ενέβασε εκεί την «Κιβωτό της Διαθήκης», ο τόπος αυτός απέκτησε ιερή σημασία. Όταν αργότερα ο Σολομών μετέφερε την «Κιβωτό της Διαθήκης» στην κορυφή του όρους (λόφου) Μοριά, αυτό ονομάστηκε από τότε με το όνομα «Σιών». Με τη λέξη αυτή, ονομαζόταν επίσης και ολόκληρη η Ιερουσαλήμ. Μάλιστα, ο όρος απέκτησε την έννοια της «Εκκλησίας του Ισραήλ».

Ομοίως, στην Καινή Διαθήκη, ο όρος αποκτάει πλέον την έννοια της Εκκλησίας, και μάλιστα με την προσθήκη της λέξης: «Καινή» (καινούργια), (Καινή Ιερουσαλήμ). Έτσι εφαρμόζονται πλέον οι προφητείες της Π.Δ. για τη «Σιών», όχι στο έθνος Ισραήλ, αλλά στην Χριστιανική Εκκλησία, που είναι ο «Καινούργιος Ισραήλ», δηλαδή ο καινούργιος λαός του Θεού, που αντικατέστησε τον παλιό, όταν αυτός σταύρωσε τον Χριστό. Αλλά στην ταινία, υπάρχει μια πλήρης αντιστροφή της έννοιας. Ενώ η Σιών της Αγίας Γραφής εμφανίζεται στην Κ.Δ. στον ουρανό, στην ταινία εμφανίζεται κάτω από τη γη. Ενώ στην Κ.Δ. είναι «παρθένα αγνή», στην ταινία οι κάτοικοί της επιδίδονται σε «όργια» σε δημόσιο χώρο. Ενώ στην Κ.Δ. φωτίζεται από τον Θεό, στην ταινία παίρνει την ενέργειά της από τη γη. Τα μόνα κοινά, είναι η ονομασία και ο κίνδυνος από τους εχθρούς.

Το θέμα της νέας ταινίας λοιπόν, είναι οι προσπάθειες των μηχανών, να βρουν την Σιών, το καταφύγιο των ανθρώπων. Εύχομαι σε όσους το δουν να το απολαύσουν.

Επίλογος

Βεβαίως, ο σκοπός της ταινίας κάθε άλλο παρά Χριστιανικός είναι. Είναι γεμάτη με συμβολισμούς Ινδοβουδιστικούς και προβάλλεται η αξία της προσωπικής δράσης και αυτοθέωσης σε αντίθεση με την Χριστιανική Θέωση "κατά Χάριν Θεού", στην οποία παίζει ρόλο η Αγάπη, η Ταπείνωση και η Προσευχή (που είναι η πραγματική δράση..). Επίσης κυριαρχεί ένα συγκριτιστικό πνεύμα ,στα πλαίσια του οποίου, υπονοείται πως και ο Χριστός είναι ένας Μεσσίας ανάμεσα στους πολλούς (κάτι απαράδεκτο Χριστιανικά). Να μην μιλήσουμε καλύτερα για την αποκτήνωση του «προσώπου» του ανθρώπου. Στην ταινία μόνοι οι «Μυημένοι» είναι πρόσωπα, ενώ ο υπόλοιπος κόσμος είναι άβουλα όντα. Ο τρόπος που φέρονται οι «γνώστες» (Μορφέας κτλ) στον απλό κόσμο πολλές φορές είναι εξίσου άσχημος με των μηχανών. Οι ζωές όσων είναι συνδεδεμένοι είναι ανευ αξίας. Βέβαια «είναι για το καλό τους», αλλά αυτή είναι κρυπτοφασίζουζα άποψη. Ο σκοπός δεν αγιάζει τα μέσα. Αντίθετα ο Χριστιανικός Θεός, σέβεται την ελευθερία και την προσωπικότητα ακόμα και του δαίμονα και δεν τον καταστρέφει , αν και μπορεί.

Όμως, είναι καλό να παίρνουμε το θετικό από το καθετί (προσέχοντας όμως να απορρίπτουμε την βλαβερή «σαβούρα»..), Ο πνευματικός άνθρωπος, έλεγε ο π. Πορφύριος, ακόμα και από κάτι άσχημο μπορεί να δει την πρόνοια του Θεού και να φτάσει πιο κοντά του. "Καλοί λογισμοί", λοιπόν...

Έρευνα: Ν. Μ.