• 1. Η έννοια τής λέξης

• 2. Ο πλανήτης Αφροδίτη ως Εωσφόρος

• 3. Ο Εωσφόρος στην Ελληνική μυθολογία

• 4. Ο Εωσφόρος στην Παλαιά Διαθήκη

• 5. Ο Εωσφόρος ως βασιλιάς τής Βαβυλώνας

• 6. Ο Εωσφόρος ως εσχατολογικός Αντίχριστος

• 7. Ο Εωσφόρος ως παρομοίωση τού Σατανά

Μπορεί σήμερα η λέξη: "Εωσφόρος" να ηχεί άσχημα στα αυτιά, όμως δεν ήταν πάντα έτσι. Η σημερινή διαδεδομένη έννοιά του στον Χριστιανικό κυρίως κόσμο, προέρχεται από μία προφητική ταύτιση τής Παλαιάς Διαθήκης.

1. Η έννοια τής λέξης

Η λέξη "Εωσφόρος", είναι σύνθετη, και σημαίνει: "Αυτός που φέρνει την Αυγή". Παράγεται από το: "Έως = Αυγή" και "Φέρω". Έως-φόρος.

2. Ο πλανήτης Αφροδίτη ως Εωσφόρος

Από την αρχαιότητα ονόμαζαν έτσι τον λαμπρότερο πλανήτη που βλέπουμε στον ουρανό της Γης, την Αφροδίτη.

Η Αφροδίτη βρίσκεται πιο κοντά στον Ήλιο από τη Γη, εκτελώντας μια εσωτερική τροχιά, συγκριτικά με τής γης. Αυτό, μαζί με το γεγονός ότι η Αφροδίτη είναι ο κοντινότερος προς εμάς πλανήτης, την κάνει πιο φωτεινή από τα άλλα άστρα. Όχι μόνο επειδή αντανακλά περισσότερο ηλιακό φως από τους εξωτερικούς και μακρινότερους από εμάς πλανήτες, αλλά και επειδή είναι μεγαλύτερη από τον Ερμή, και αρκετά μακρύτερα από αυτόν από τον Ήλιο, (ανάμεσα στον Ερμή και τη Γη). Ενώ λοιπόν ο Ήλιος καλύπτει με τη λάμψη του το φως τού Ερμή που είναι πολύ κοντά του, δεν κάνει το ίδιο με την Αφροδίτη, και έτσι την αναδεικνύει ως τον φωτεινότερο για εμάς πλανήτη στον γήινο ορίζοντα.

Επειδή λοιπόν η Αφροδίτη βρίσκεται σε κοντινότερη προς τον Ήλιο τροχιά, εμφανίζεται χαμηλά στον δικό μας γήινο ορίζοντα, είτε καθώς δύει ο Ήλιος, είτε πριν ανατείλει, μια και η τροχιά της γύρω απ' αυτόν, βρίσκεται σχετικά κοντά του.

Καθώς εμφανίζεται λοιπόν λίγο πριν από τον Ήλιο ή περίπου μαζί με αυτόν κατά την αυγή, θεωρήθηκε "προάγγελος τής αυγής", δηλαδή "το αστέρι που  φέρνει μαζί του την αυγή", ή "Εωσφόρος", "Αυτός που φέρει την Αυγή".

Για τον ίδιο λόγο, ο ίδιος αυτός πλανήτης κατά τη δύση τού Ήλιου, καθώς τον συνοδεύει πάντα από κοντά, ονομάζεται και ως "Έσπερος", καθώς εμφανίζεται εκεί κατά την Εσπέρα.

Στη νεώτερη γλώσσα, τον πλανήτη Αφροδίτη τον ονομάζουμε επίσης για τους ίδιους λόγους: "Αυγερινό" και "Αποσπερίτη", αντίστοιχα κατά την Αυγή και κατά το Εσπέρας, ανάλογα με το πότε εμφανίζεται στον ορίζοντα τής Γης, καθώς η Γη περιστρέφεται.

3. Ο Εωσφόρος στην Ελληνική μυθολογία

Στην Ελληνική μυθολογία ο Εωσφόρος ήταν μια θεότητα που πήγαινε πριν από το "άρμα τού Ηλίου". Ήταν αδελφός τού Έσπερου (αν και τα δύο αυτά ονόματα αναφέρονται στον ίδιο αυτό πλανήτη), και γιος τού Αστραίου και τής αδελφής τού Ηλίου, Ηούς. (Ηώς ή Έως, ή Αύως, δηλαδή "Αυγή"). Ήταν επίσης αδελφός τού Βορά, τού Νότου και τού Ζέφυρου, και πατέρας τής Τηλαυγής και τού Κήυκα.

4. Ο Εωσφόρος ως "αυγή" στην Παλαιά Διαθήκη

Στην Παλαιά Διαθήκη η λέξη: "Εωσφόρος", διατηρεί την ίδια έννοια με την αρχαία Ελληνική, ως το άστρο τής Αυγής, που ουσιαστικά αντιπροσωπεύει την ίδια την Αυγή:

"από εωσφόρου έως δείλης". (Α΄ Βασ. 30,17 ) = "από την αυγή της επόμενης μέρας ως το βράδυ"

"μη ίδοι εωσφόρον ανατέλλοντα". (Ιώβ 3,9) = "να μη δει το χάραμα"

"εκ γαστρός προ εωσφόρου εξεγέννησά σε". (Ψαλμ. 109) = "σε γέννησα πριν από το άστρο τής Αυγής".

5. Ο Εωσφόρος ως προφητική παρομοίωση τού βασιλιά τής Βαβυλώνας

Στην Παλαιά Διαθήκη, σε μια προφητεία τού Ησαΐα για τον βασιλιά τής Βαβυλώνας, εμφανίζεται ο Εωσφόρος προσωποποιημένος, να τον εξεικονίζει.

Σε ελληνική μετάφραση του εβραϊκού το περίφημο εδάφιο περί εωσφόρου εντάσσεται στο εξής πλαίσιο που μας δίνει το Ησ. 14, 3-20:

"Τη μέρα, Ισραήλ, που θα σε απαλλάξει ο Κύριος από τη θλίψη σου κι από το φόβο σου, κι απ’ τη σκληρή δουλεία που είχες υπομείνει, θα τονίσεις περιπαικτικά στο βασιλιά της Βαβυλώνας, άσμα, και θα πεις: ...

...12 πώς έπεσες από τον ουρανό, Εωσφόρε, γιε τής αυγής! Συντρίφτηκες καταγής, εσύ που καταπατούσες τα έθνη!

Εσύ έλεγες στην καρδιά σου:

«Θα ανέβω στον ουρανό, θα υψώσω τον θρόνο μου πιο πάνω από τα αστέρια τού Θεού· και θα καθίσω επάνω στο βουνό τής σύναξης, προς τα μέρη τού βορρά· θα ανέβω επάνω στα ύψη των σύννεφων· θα είμαι όμοιος με τον Ύψιστο».

Όμως, θα κατέβεις στον άδη, στα βάθη τού λάκκου.

Αυτοί που σε βλέπουν, θα ατενίσουν σε σένα, θα σε παρατηρούν, λέγοντας:

«Αυτός είναι ο άνθρωπος, που έκανε τη γη να τρέμει, που έσειε τα βασίλεια; Αυτός που ερήμωνε την οικουμένη, και κατέστρεφε τις πόλεις της; Αυτός που δεν απέλυε τους φυλακισμένους του στα σπίτια τους;».

Όλοι οι βασιλιάδες των εθνών, όλοι αναπαύονται σε δόξα, κάθε ένας στο παλάτι του· εσύ, όμως, απορρίφθηκες από τον τάφο σου σαν αηδιαστικό κλαδί, σαν ιμάτιο ανθρώπων τρυπημένων, φονευμένων με μάχαιρα, που κατεβαίνουν στις πέτρες τού λάκκου· σαν πτώμα που καταπατιέται.

Δεν θα ενωθείς μαζί τους σε ενταφιασμό, επειδή αφάνισες τη γη σου, φόνευσες τον λαό σου· το σπέρμα των κακοποιών ουδέποτε θα ονομαστεί."

Κατά συνέπεια, για τους εβραίους η αναφορά "πως εξέπεσεν εκ του ουρανού ο εωσφόρος ο πρωί ανατέλλων" (Ησ. 14,12 κατά τους Ο΄) πρωτογενώς αναφέρεται ειρωνικά στην πτώση του βασιλιά της Βαβυλώνας και όχι στον διάβολο.

6. Ο Εωσφόρος ως εσχατολογικός Αντίχριστος

Προχωρώντας πλέον στη Χριστιανική θεώρηση τής προφητείας τού Ησαΐα, παρατηρούμε εμμέσως πλην σαφώς, ότι έχουμε και μία εσχατολογική ιστορική διάσταση.

Στην εσχατολογική αυτή διάσταση, ο Εωσφόρος παρομοιάζει εκτός από τον Βαβυλώνιο βασιλιά, τον εσχατολογικό "Βασιλιά τής Βαβυλώνος τής Μεγάλης", τον Αντίχριστο.

Έχουμε δείξει σε άλλα άρθρα, πώς η Βαβυλώνα προεικόνισε την εσχατολογική πολιτικοθρησκευτική πρωτεύουσα τού Αντιχρίστου, και πώς ο Αντίχριστος, σύμφωνα με τις προφητείες τής Καινής Διαθήκης, θα χαρακτηρίσει τον εαυτό του "θεό". "Ερωτώμεν δε υμάς αδελφοί, υπέρ τής παρουσίας τού Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και ημών επισυναγωγής επ' Αυτόν... Μη τις υμάς εξαπατήσει κατά μηδένα τρόπον, ότι εάν μη έλθει η αποστασία πρώτον και αποκαλυφθεί ο άνθρωπος τής ανομίας, ο υιός τής απωλείας, ο αντικείμενος και υπεραιρόμενος επί πάντα λεγόμενον θεόν ή σέβασμα, ώστε αυτόν εις τον ναόν τού Θεού καθίσαι αποδεικνύοντα εαυτόν ότι εστίν θεός. (Β΄ Θεσσαλονικείς 2: 1,3-11).

Σύμφωνα με τις προφητείες αυτές, ο αρχικά "φωτισμένος" ηγέτης, που υποτίθεται θα φέρει φως στους λαούς, θα αποδειχθεί ένας ξεπεσμένος άρχοντας που θα καταστρέψει τον λαό του (κατά τον Ζαχαρία), και θα καταλήξει στον Άδη (κατά την Αποκάλυψη). Όπως ακριβώς δηλαδή ο Εωσφόρος τού Ησαΐα.

7. Ο Εωσφόρος ως παρομοίωση τού Σατανά

Τέλος, σε αρμονία με την ταύτιση που κάνει η Αποκάλυψη στο θηρίο τού Αντιχρίστου και στον Σατανά-Δράκοντα, παρουσιάζοντάς τους και τους δύο ως θηρία με επτά κεφάλια και 10 κέρατα, έτσι και εδώ, η Χριστιανική ερμηνεία τής προφητείας τού Ησαΐα για τον Εωσφόρο, εκτός από τον Αντίχριστο, βλέπει σε αυτόν και τον ίδιο τον Σατανά.

Μια συσχέτιση επ' αυτού, βασίζεται στα λόγια τού Ιδίου τού Χριστού: Ησ. 14,12 => Λουκ. 10,18 ("έχω δει το σατανά να πέφτει από τον ουρανό σαν αστραπή").

Και στην Αποκάλυψη 12: 8, στο ίδιο πνεύμα, αναφέρεται για τον Διάβολο ότι "δεν του επιτράπηκε να μείνει άλλο στον ουρανό. Έτσι, ρίχτηκε ο δράκος ο μεγάλος, ο όφης ο αρχαίος, που λέγεται διάβολος και σατανάς στην γη, και τελικά καταλήγει στον Άδη.

Η τελευταία αυτή ερμηνεία ως προς τον φιλόδοξο πρώην "φωτεινό άγγελο" Σατανά που ξέπεσε από τη δόξα του, είναι και η γνωστότερη και επικρατέστερη, σε σημείο που η λέξη: "Εωσφόρος" να έχει φθάσει να σημαίνει κυρίως αυτόν.

Παρ' όλα αυτά, η Εκκλησιαστική υμνογραφία, κατά καιρούς χαρακτηρίζει ως "εωσφόρους", (=φορείς  φωτός), και τους αγίους, ως φορείς τού Φωτός τής Χάριτος τού Θεού. Όπως για παράδειγμα στον ακόλουθο ύμνο για τους Τρεις Ιεράρχες:

"Ομού δίκαιον τρεις σέβειν Εωσφόρους,
Φως τρισσολαμπὲς πηγάσαντες εν βίῳ...".

Απολογητές