Ο Arthur Schopenhauer, γνωστός ως μεγάλος πεσσιμιστής (απαισιόδοξος), είχε μια κάπως θετική σχέση με τον πατέρα του τον Floris, πριν από τον θάνατο του το 1805, τον οφειλόμενο μάλλον σε αυτοκτονία: ο πατήρ Schopenhauer πήδηξε (ή έπεσε) από παράθυρο τρίτου ορόφου, μέσα σε κανάλι.¹ Ο Floris ήταν ένας ευκατάστατος και κοσμοπολίτης έμπορος, κάτι σαν ελεύθερος στοχαστής, ο οποίος ήταν θαυμαστής του Βολταίρου. Αν και κατά την παιδική του ηλικία ο Arthur συχνά απουσίαζε λόγω σχολείου, ή αποχωριζόταν τον πατέρα του όταν αυτός ταξίδευε, η σχέση πατέρα-υιού ήταν αρκετά δυνατή και θετική. Ένας πρόσφατος βιογράφος, ο W.P.Bridgwater, γράφει πως ο θάνατος του πατέρα του ήταν «η πιο σκοτεινή μέρα της ζωής του (Arthur)».²

Από την άλλη, η σχέση του Schopenhauer με την μητέρα του ήταν πολύ αρνητική. Ακόμα και στην βρεφική και στην παιδική ηλικία του, η αγάπη της μητέρας του ήταν μάλλον ανύπαρκτη, ή πολύ πενιχρή. Ο Rudiger Safranski, άλλος ένας μεγάλος βιογράφος, ταυτίζει τον Schopenhauer με άτομο που «ποτέ δεν έλαβε την αρχική αγάπη, την μητρική αγάπη.³» Η μητέρα του, που δεν «σκόπευε» να αποκτήσει τον Arthur, έβλεπε το παιδί της σαν αιτία της οδυνηρής απώλειας της προσωπικής της ελευθερίας – ένα σύμβολο «της απαρνήσεώς της.⁴» Έφτασε σε σημείο να την μισεί, και ήσαν αποξενωμένοι ο ένας από τον άλλον, το περισσότερο διάστημα της ζωής τους. Μετά από μερικές μικρές περιόδους χαράς προς τα τέλη των παιδικών του χρόνων, ο Schopenhauer δεν ξαναγνώρισε τέτοιες περιόδους ποτέ ξανά. Ποτέ δεν νυμφεύτηκε, απομακρύνθηκε από την αδελφή του και απ’ ότι φαίνεται, δεν απέκτησε άλλες, συναισθηματικά υποστηρικτικές σχέσεις.

Οι ενθυμήσεις του νεαρού Schopenhauer των πρώιμων χρόνων του «μιλούν σχεδόν αποκλειστικά για την μοναξιά και τον φόβο.» Τον φρόντιζαν κυρίως μια παραμάνα και υπηρέτες: «Σαν 6χρονο παιδί τότε, οι γονείς μου, επιστρέφοντας από ένα βραδυνό τους περίπατο, με βρήκαν σε βαθειά απόγνωση επειδή είχα αισθανθεί ξαφνικά πως με είχαν εγκαταλείψει για πάντα.» Ο πατέρας του Arthur άρχισε να δείχνει σοβαρό ενδιαφέρον για το παιδί του όταν το αγόρι ήταν περίπου 8 ετών – περίπου η αρχή της βραχείας περιόδου ευχάριστων αναμνήσεων του Schopenhauer.⁵

Αν και η μητέρα του Schopenhauer δήλωσε πως ο θάνατος του πατέρα του ήταν ατύχημα, ο ίδιος ο Arthur «επέρριψε το φταίξιμο στην μητέρα του για την αυτοκτονία του πατέρα του.⁶» Ο θάνατος του Floris συνέβη όταν ο Arthur ήταν 17 ετών, και ο συσχετισμός από τον Schopenhauer του συμβάντος αυτού με την απόρριψη του Θεού υπονοείται στην αναδρομική παρατήρησή του πως «σαν νεαρός άνδρας, ήμουν πάντοτε πολύ μελαγχολικός, και σε κάποια περίσταση –ήμουν ίσως 18 ετών τότε- σκέφτηκα, σε νέα ηλικία ακόμα: «Αυτός ο κόσμος υποτίθεται πως φτιάχτηκε από ένα Θεό; Όχι , μάλλον πιθανότερο από ένα διάβολο.⁷»

Ο Arthur είχε μία σοβαρή διαμάχη με τον πατέρα του. Ο πατέρας επέμενε το παιδί να γίνει έμπορος, και μέχρι τον θάνατο του πατέρα του, ο Schopenhauer πειθαρχούσε σε αυτή την πατρική νουθεσία, έστω και απρόθυμα. Η αυτοκτονία του πατέρα όμως τον απήλλαξε τον γιό από την αναγκαιότητα αυτή, και εν τέλει επέτρεψε να αναπτυχθεί η φιλοσοφική καριέρα του Schopenhauer.

Υπέφερε από μια απέραντη αίσθηση μοναξιάς - μια μοναξιά ριζωμένη στον παιδικό φόβο της εγκατάλειψης. Για αυτόν, τα πάντα ήταν ματαιότητα, τα πάντα ήταν κενά και χωρίς νόημα – είναι πολύ πιθανό, εκ του λόγου αυτού να ένοιωσε έλξη για ένα βουδιστικό τύπο αθεϊσμού, όπου η έμφαση βρίσκεται στην κενότητα, στην ανυπαρξία Η φιλοσοφία του απέρριπτε την μεταφυσική λογική των θρησκειών και του υπερβατισμού. Επίσης απέρριπτε του Διαφωτισμού την έμφαση για ένα προοδευτικά θετικό μέλλον για την ανθρωπότητα. Εστίαζε δυναμικά στην δυστυχία και στην ανθρώπινη θέληση, ως κεντρικά στοιχεία για την κατανόηση της ζωής.

Σημειώσεις

---