Στο ντεμπούτο της σαιζόν της τηλεοπτικής σειράς «Ζωντανά το Σαββατόβραδο» την περασμένη εβδομάδα, οι οικογένειες με κατ’οίκον παιδεία σκιαγραφήθηκαν ως «φονταμενταλιστές με άχαρο κούρεμα, που φοβούνται την βιολογία». Ο ηθοποιός Matt Damon πρόσφατα σχολίασε αρνητικά την Sarah Palin (στμ: Κυβερνήτης της Αλάσκα, ΗΠΑ), αναφερόμενος σε ένα προφανώς κάλπικο email που ισχυριζόταν πως εκείνη τάχα πίστευε πως οι δεινόσαυροι ήταν….σαύρες του Σατανά. Επίσης, σύμφωνα με εξέχοντες επιστήμονες όπως ο Richard Dawkins, η παραδοσιακή πίστη είναι «επικίνδυνα παράλογη».  Από το Χόλυγουντ μέχρι την Ακαδημία, οι μη-πιστοί είναι πεπεισμένοι πως μια φθίνουσα τάση σε παραδοσιακή θρησκευτική πίστη θα οδηγήσει σε ένα πιο έξυπνο, περισσότερο καταρτισμένο επιστημονικά και μάλιστα περισσότερο πολιτισμένο πληθυσμό.

Η πραγματικότητα όμως είναι πως η εκστρατεία του Νέο-Αθεϊσμού, με το να αποθαρρύνει το θρησκεύειν, δεν πρόκειται να δημιουργήσει μια νέα ομάδα ευφυών, σκεπτόμενων, φωτισμένων όντων.  Ίσα-ίσα, είναι πολύ πιθανό να ενθαρρύνει μεγαλύτερα ύψη μαζικής δεισιδαιμονίας. Και αυτή η παρατήρηση δεν είναι ένα συμπέρασμα που πρέπει να το δεχθεί κανείς καλή τη πίστει: είναι αυτό που μας λένε τα εμπειρικά στοιχεία.

«Τι πραγματικά πιστεύουν οι Αμερικανοί» (What Americans Really Believe) – μία περιεκτική, νέα μελέτη που εξέδωσε το Πανεπιστήμιο Baylor μόλις χθες – δείχνει πως η παραδοσιακή Χριστιανική θρησκεία μειώνει σημαντικά την πίστη σε πράγματα όπως π.χ. την αποδοτικότητα των χειρομαντών μέχρι και την χρησιμότητα της αστρολογίας.  Επίσης δείχνει πως οι άθρησκοι και τα μέλη των πιο φιλελεύθερων Προτεσταντικών ομάδων, αντί να αντιστέκονται στην δεισιδαιμονία, τείνουν να έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να πιστεύουν στα υπερφυσικά και στις ψεύτο-επιστήμες απ’ ότι οι Χριστιανοί του Ευαγγελίου.

Ο Οργανισμός Γκάλοπ, δεσμευμένος με συμβόλαιο με το Ινστιτούτο Baylor για Θρησκευτικές Μελέτες, υπέβαλλε μια σειρά ερωτήσεων σε ενήλικες Αμερικανούς, προκειμένου να εκτιμήσει την ευπιστία τους:

-Πιστεύετε πως τα όνειρα προλέγουν το μέλλον;

-Πιστεύετε πως πραγματικά υπήρξαν προηγμένοι αρχαίοι πολιτισμοί όπως η Ατλαντίδα;

-Πιστεύετε πως είναι δυνατόν να στοιχειώνονται τοποθεσίες;

-Πιστεύετε πως είναι δυνατή η επικοινωνία με τους νεκρούς;

-Πιστεύετε πως πλάσματα όπως το Τέρας του Λοχνες και ο Μεγαλοπόδαρος θα ανακαλυφθούν κάποτε από την επιστήμη;

Οι απαντήσεις αθροίστηκαν, και δημιουργήθηκε ένα ευρετήριο πίστεως σε αποκρυφιστικά και υπερφυσικά θέματα. Το Ευρετήριο αυτό δείχνει πως το 31% των ανθρώπων που δεν λατρεύουν ποτέ εξέφρασαν δυνατή πίστη στα πράγματα αυτά, ενώ μόνο 8% των ανθρώπων που παρίστανται σε οίκο λατρείας περισσότερο από μία φορά την εβδομάδα τα πίστευαν.

(...)

Δεν πρόκειται για νέα ανακάλυψη. Στο βιβλίο του, «Τα Γιατί Ενός Φιλοσοφικού Συγγραφέα» (The Whys of a Philosophical Scrivener) του 1983, ο σκεπτικιστής και επιστημονικός συγγραφέας Martin Gardner απέδωσε την αύξηση στις ψευτο-επιστήμες, τις λατρείες και την δεισιδαιμονία στην παρακμή της παραδοσιακής θρησκευτικής πίστεως. Αναφέρθηκε σε μια μελέτη του 1980 που είχε δημοσιευθεί στο περιοδικό «Σκεπτικιστής Ερευνητής» (Skeptical Inquirer) που έδειχνε πως οι άθρησκοι φοιτητές κολλεγίου είναι περισσότερο επιρρεπείς στο να ενστερνίζονται υπερφυσικά πιστεύω, ενώ οι «ξαναγεννημένοι» Χριστιανοί φοιτητές οι λιγότερο επιρρεπείς.

 Παραδόξως, ενώ η αυξημένη παρουσία στην εκκλησία και η συμμετοχή σε μια πιο συντηρητική ομάδα έχει μια πολύ ισχυρή αρνητική επίδραση επί των υπερφυσικών πιστεύω, δεν ισχύει το ίδιο για την ανώτερη παιδεία.  Προ διετίας, δύο καθηγητές δημοσίευσαν μια άλλη μελέτη στο περιοδικό «Σκεπτικιστής Ερευνητής» (Skeptical Inquirer), δείχνοντας πως ενώ λιγότερο από το 25% των πρωτοετών του κολλεγίου που συμμετείχαν στην έρευνα εκδήλωσαν μια γενικότερη πίστη σε δεισιδαιμονίες όπως φαντάσματα, ψυχικές θεραπείες, στοιχειωμένα σπίτια, δαιμονική κατάληψη, οραματισμό και μάγισσες, ο αριθμός εκτοξεύθηκε στο 31% ανάμεσα στους προχωρημένους και 34% ανάμεσα στους τελειόφοιτους.  Δεν μπορούμε καν να βασισθούμε πως και οι αυτοαποκαλούμενοι αθεϊστές θα είναι αυστηροί ορθολογιστές.

 Σύμφωνα με την μνημειώδη έρευνα του Pew Forum για την Θρησκεία και τον Δημόσιο Βίο «Έρευνα Θρησκευτικού Τοπίου των ΗΠΑ» (U.S. Religious Landscape Survey) που δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο, το 21% των αυτοαποκαλούμενων αθεϊστών πιστεύουν, είτε σε ένα προσωπικό Θεό, ή σε μια απρόσωπη Δύναμη. 10% των αθεϊστών προσεύχεται τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα και το 12% πιστεύει στην ύπαρξη του παραδείσου.

 Την 3^η Οκτωβρίου ο κ. Maher έκανε το ντεμπούτο του «Religulous» (στμ: ηχητικό λογοπαίγνιο, με συνδυασμό των λέξεων “religious” και “ridiculous”) - ένα ντοκιμαντέρ του, το οποίο επιτίθεται στην θρησκευτική πίστη. Συζητά με Χασιδίτες Εβραίους λόγιους, με «Εβραίους για τον Ιησού», με Μουσουλμάνους, με πολύγαμους, με Σατανιστές, με δημιουργιστές, ακόμα και με τον Rael – προφήτη των Ραελιανών – και στη συνέχεια λέει στους τηλεθεατές: «Η απλή αλήθεια είναι πως η θρησκεία πρέπει να πεθάνει, για να ζήσει ο άνθρωπος.»  Αλλά απ’ ότι φαίνεται, ο μεταμεσονύχτιος αυτός κωμικός δεν είναι καμμία σπουδαία εικόνα ορθολογισμού ο ίδιος. Μάλιστα, είναι ένθερμος υποστηρικτής της ψευτο-επιστήμης. Το βράδυ της παραμονής της εμφάνισής του στο πρόγραμμα του Conan O'Brien, ο κύριος Maher συνέστησε στον David Letterman – έναν επιζώντα πενταπλού μπάϊ-πας – να σταματήσει να παίρνει τα χάπια που του είχε γράψει ο θεράπων γιατρός του. Δήλωσε υπερήφανα πως δεν αποδεχόταν την Δυτική ιατρική.  Το 2005 στο άλλο πρόγραμμά του, το ΗΒΟ, ο κύριος Maher είπε:  «Δεν πιστεύω στον εμβολιασμό…. Μια άλλη θεωρία που εγώ πιστεύω είναι ελαττωματική, είναι να συμβαδίζουμε με την θεωρία του Παστέρ περί μικροβίων …»   Έχει δηλώσει στον Larry King του καναλιού CNN πως αρνείται να πάρει ασπιρίνες επειδή πιστεύει πως είναι θανατηφόρες, και ούτε πιστεύει πως εμβόλιο Salk εξάλειψε την πολιομυελίτιδα.

Αντι-θρησκευτικά άτομα όπως ο κ.Maher μας φέρνουν στο νου τον ισχυρισμό του χαρακτήρα «Father Brown» του συγγραφέα G.K. Chesterton, πως όλοι οι αθεϊστές, αντικληρικοί, ουμανιστές και ορθολογιστές είναι ευάλωτοι στην δεισιδαιμονία: «Πρόκειται για την πρώτη επίδραση του να μην πιστεύει κανείς στον Θεό, ήτοι: το να χάνεις την κοινή λογική σου και να μην μπορείς να δεις τα πράγματα ως έχουν.»

*Η κυρία Hemingway είναι συγγραφέας στην Washington.