Δεν είναι λίγες οι φορές, που μια συζήτηση φθάνει σε αδιέξοδο, και ο καθένας εμμένει αμετάπειστος στις θέσεις του, ανακυκλώνοντας τα ίδια και τα ίδια. Γιατί να χάνετε το χρόνο σας; Σκεφθείτε λογικά!

Ας πάρουμε ως παράδειγμα, μια συχνότατη αντιπαράθεση, περί Θεού, μεταξύ ενός Χριστιανού και ενός Αθεϊστή. Λέει ο Αθεϊστής:

Αθεϊστής: "Τα πάντα υπάρχουν τυχαία".

Χριστιανός: "Αυτό δεν είναι λογικό. Όπως ένα σπίτι έχει κάποιον κατασκευαστή, είναι λογικό να δεχθούμε, ότι τα πάντα τα κατασκεύασε ο Θεός".

Αθεϊστής: "Και τον Θεό ποιος τον έφτιαξε;"

Χριστιανός: "Ο Θεός, έχει την αιτία ύπαρξής Του στον εαυτό Του. Είναι το μόνο ον που δεν χρειάζεται αρχή".

Αθεϊστής: "Και γιατί να δεχθούμε ότι ο Θεός είναι αυτός που έχει την αιτία ύπαρξής Του στον εαυτό Του, και να μην θεωρήσουμε ότι αυτή η αρχή ύπαρξης βρίσκεται στο ίδιο το σύμπαν";

Χριστιανός: "Επειδή τότε, το σύμπαν, ως μη νοήμον, θα ήταν υποτεταγμένο σε μη εξαρτώμενη από τη βούλησή του αναγκαιότητα ύπαρξης, και θα υπόκειτο σε αυτή την αναγκαιότητα. Συνεπώς, αυτή καθεαυτή η αναγκαιότητα, θα καθίστατο αυτομάτως η πρώτη αρχή, και όχι αυτό καθεαυτό το σύμπαν. Ο Θεός όμως, ως νοήμον ον, βούλεται και μπορεί να έχει την ύπαρξή του στον εαυτό Του, χωρίς να καταφεύγουμε σε άλλη αναγκαιότητα".

Αθεϊστής: "Λογικό φαίνεται, αλλά πώς μπορείς να το αποδείξεις αυτό;"

Χριστιανός: "Δεν μπορώ να το αποδείξω. Ο Θεός δεν αποδεικνύεται. Μπορώ όμως με την εις άτοπον απαγωγή, να πω ότι το σύμπαν είναι κτιστό. Και ως κτιστό, ακολουθεί τους κανόνες όλων των άλλων χωροχρονικών αντικειμένων. Όπως δεν γνωρίζουμε ΚΑΝΕΝΑ αντικείμενο που να μην έχει αρχή, κατ' επέκτασιν, πρέπει λογικά την ίδια αυτή αρχή να τη θέσουμε στο σύμπαν, που είναι χωροχρονικό. Αν ήταν άκτιστο, θα υπερέβαινε τον χωροχρόνο, και δεν θα είχε αναγκαιότητα αρχής, όπως ο Θεός, που είναι Άκτιστος. Χωρίς χρόνο, δεν είναι δυνατόν κάτι να έχει αρχή".

Αθεϊστής: "Μου λες ότι δεν γνωρίζουμε τίποτα μέσα στον χωροχρόνο που να μην έχει αρχή, και με βάση αυτή τη σύγκριση, πρέπει να υποθέσουμε ότι ένας άκτιστος Θεός που δεν έχει αρχή πρέπει να υπάρχει, και να Τον θεωρήσουμε πρώτη άναρχη αιτία. Πώς όμως θα συγκρίνουμε τον Θεό; Όταν μου ζητάς να σου επιδείξω κάτι ΑΛΛΟ κτιστό που να μην έχει αρχή, εσύ έχεις άραγε να μου δείξεις κάτι άλλο που να μην είναι χωροχρονικό, βάσει του οποίου να συγκρίνουμε τον Θεό, ώστε να αποδείξουμε ότι έτσι "λειτουργούν" τα εξω-χωροχρονικά όντα και να πούμε ότι Αυτός εμπίπτει στην κατηγορία της Πρώτης Αρχής;"

Χριστιανός: "Όχι βέβαια! Ο Θεός ως Πρώτη Αρχή και μη κατατμιζόμενος από τον χωροχρόνο, είναι ΜΟΝΑΔΙΚΟΣ. Δεν μπορώ να σου δώσω άλλο εξω-χωροχρονικό σημείο σύγκρισης".

Αθεϊστής: "Συνεπώς, πώς ζητάς από εμένα να σου δείξω κάτι ως μέτρο σύγκρισης, όταν εσύ επίσης δεν μπορείς να μου δείξεις άλλο εξω-χωροχρονικό μέτρο σύγκρισης για τον Θεό;"

Χριστιανός: "Επειδή εσύ αναφέρεσαι σε κτιστά που γνωρίζουμε, και που μπορούν να κατατμηθούν, άρα μπορούν να είναι περισσότερα του ενός. Ο Θεός όμως είναι κάτι που εξ ορισμού είναι μοναδικός".

Αθεϊστής: "Μπορείς αυτό το "εξω-χωροχρονικό" που λες περί Θεού να το κατανοήσεις και να μου το εξηγήσεις;"

Χριστιανός: "Όχι, γιατί είναι έξω από την εμπειρία μου ως χωροχρονικού όντος. Αυτές είναι καταστάσεις που δεν τις γνωρίζουμε".

Αθεϊστής: "Με την ίδια λογική, μπορώ κι εγώ να υποθέσω, ότι υπάρχει κάτι που αγνοούμε περί του σύμπαντος, το οποίο του επιτρέπει να έχει την αρχή της ύπαρξής του σε αυτό το ίδιο".

...

Η συζήτηση, ήδη έχει φθάσει σε αδιέξοδο. Από εδώ μπορούν να ανακυκλωθούν και πάλι τα ίδια και τα ίδια, ή να πελαγοδρομούμε επ' άπειρον. Μπορεί κανείς να μιλάει για ώρες πάνω σε αυτά τα θέματα, και να μη βγαίνει συμπέρασμα. Τι μπορεί κάποιος να κάνει για να οδηγηθεί μια τέτοιου είδους συζήτηση σε πέρας;

Εδώ είναι ίσως το σημείο που πρέπει να μπει μια τελεία. Και οι λόγοι είναι οι εξής:

1. Από τη στιγμή που ο Αθεϊστής ζητάει απόδειξη, και ο Θεός δεν αποδεικνύεται, δεν έχει νόημα να ματαιοπονούμε. Αν θέλει ο Θεός, και κρίνει ότι τον άνθρωπο αυτόν τον συμφέρει να Τον γνωρίσει, και ότι ο άνθρωπος αυτός το θέλει πραγματικά, γνωρίζει Εκείνος τον τρόπο να τον βοηθήσει.

2. Από τη στιγμή που εμείς είμαστε ήδη πεπεισμένοι (εμπειρικά συνήθως) για την ύπαρξη του Θεού, και αυτή η εμπειρία δεν μεταδίδεται, δεν έχει νόημα η αναφορά περισσοτέρων λογικών επιχειρημάτων.

3. Από τη στιγμή που η συζήτηση αυτή γίνεται βάσει λογικών επιχειρημάτων, και όχι φυσικά εμπειρικών στοιχείων, είναι ορθότερο, αντί να πελαγοδρομούμε, προσπαθώντας να αποδείξουμε λογικά τα ΑΝΑΠΟΔΕΙΚΤΑ, να θέσουμε υπ' όψιν του συνομιλητή μας, τα σημεία στα οποία η θέση του είναι ΑΣΥΝΕΠΗΣ, και δεν συμβιβάζεται με τη λογική. Και στο συγκεκριμένο παράδειγμα που αναφέραμε πιο πάνω, τα σημεία αυτά είναι τα εξής:

α. Ένας πιστός, μπορεί να επικαλείται την πίστη σε κάτι αναπόδεικτο. Είναι συνεπής με αυτή την εξ αρχής δήλωσή του, ότι πιστεύει στον Θεό. Ένας αθεϊστής όμως, που θεωρεί τον Θεό ως κάτι "φαντασιακό", μόνο και μόνο επειδή είναι έξω από τις εμπειρίες του, φανερώνει ασυνέπεια, όταν επικαλείται την πίστη σε κάτι επίσης αναπόδεικτο, όπως είναι "κάτι που μας διαφεύγει".

β. Είναι ασυνεπές να θεωρεί τον εαυτό του ως "αντικειμενικό" αρνητή φαντασιακών καταστάσεων που δεν εμπίπτουν στις εμπειρίες, όταν επικαλείται επίσης φαντασιακές καταστάσεις, για να δικαιολογήσει εκείνα στα οποία δεν έχει απαντήσεις, ή δεν εμπίπτουν στις εμπειρίες του.

Ίσως αυτά τα δύο τον βάλουν σε σκέψεις!

γ. Εάν πάλι είναι συνεπής, και αποδέχεται και αυτός ότι ασκεί ΠΙΣΤΗ σε κάποια αναπόδεικτη ιδεολογία, όπως του αθεϊσμού, τότε έχουμε πλέον να κάνουμε με αντιπαράθεση ΠΙΣΤΕΩΝ, και όχι ενός αρνητή θρησκείας εναντίον μιας θρησκείας. Έχουμε δύο θρησκείες, ή δύο πίστεις, ή δύο ιδεολογίες, ή δύο φιλοσοφίες, και είναι πλέον θέμα ΠΡΟΑΙΡΕΣΗΣ το αν θα δεχθεί ή όχι κάτι.

Στην περίπτωση αυτή, πολύ απλά του εξηγούμε, ότι πιστεύουμε στον Θεό (ή σε κάτι), όχι επειδή μπορούμε να το αποδείξουμε, αλλά επειδή μας φαίνεται λογικότερο από κάτι άλλο. Ομοίως και αυτός, αν θεωρεί τις θέσεις ΠΙΣΤΕΩΣ που εκφράζει λογικότερες, ας τις πιστεύει. Έτσι, ούτε λόγος υπάρχει να ανακυκλώνουμε τα ίδια και τα ίδια, ούτε να πελαγοδρομούμε.

Εκτός και αν μας αρέσει να αρμενίζουμε στα ατέλειωτα πελάγη των επιχειρημάτων...

 

Γ. Κ.