Βυζάντιο και Νεοελληνική διανόηση

Νεοπαγανιστικές απάτες	Απάντηση στις ψευδείς συκοφαντίες τού Νεοπαγανισμού

Μία ακόμη επιτυχημένη διάλεξη, ένα κάλεσμα προς “ενημέρωση και εγρήγορση”, πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 22 Νοεμβρίου στην Παπαχαραλάμπειο Αίθουσα, από την Ομάδα Πρωτοβουλίας Εκπαιδευτικών για τα Εθνικά Θέματα, σε συνεργασία με την Ι. Μητρόπολη Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου και τον Δήμο Ναυπάκτου.

Ομιλητής ήταν ο κ. Φώτιος Δημητρακόπουλος, Καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Μονάχου και Επίκουρος Καθηγητής Μεταβυζαντινής και Νεότερης Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Το θέμα που ανέπτυξε ήταν: “Βυζάντιο και Νεοελληνική Διανόηση: από την ιστορία του Νεοελληνικού Γραικυλισμού”.

Την αναζήτηση της ταυτότητός μας παρουσίασε ως κινητήρια σκέψη της Ομάδας των Εκπαιδευτικών ο κ. Απόστολος Ζορμπάς, Φιλόλογος και Λυκειάρχης του 1^ου Λυκείου Ναυπάκτου και μέλος της Ομάδας Εκπαιδευτικών, ο οποίος και προλόγισε την διάλεξη. “Το στοιχείο της ταυτότητος ενός λαού είναι βασικότατο για την ιστορική πορεία του. Κι αυτό το θέμα απασχόλησε το Ελληνικό Κρατίδιο τον προηγούμενο αιώνα. Η λύση δε που δόθηκε ήταν τέτοια, ώστε να παρουσιάζεται το πρόβλημα οξύ και σήμερα καί, βεβαίως, όχι μόνο σ’ έναν τομέα. Γι’ αυτό αποφασίσαμε να διευρύνουμε την θεματική μας”.

Αμέσως μετά τον λόγο πήρε ο κ. Φώτιος Δημητρακόπουλος. Ο ομιλητής δεν προσπάθησε να υπερτονίση ένα μέρος της παραδόσεώς μας, ή να αναθεματίση ένα άλλο. Απλά παρουσίασε τα όσα κατέγραψε κατόπιν επιστημονικής έρευνας, και τα οποία δείχνουν πώς αντιμετώπισαν και αντιμετωπίζουν το λεγόμενο Βυζάντιο, μέρος αναπόσπαστο της Παραδόσεώς μας, οι Έλληνες Διαφωτιστές, και, γενικότερα, η νεοελληνική διανόηση.

Από την συζήτηση που ακολούθησε, καθώς και από τα όσα ανέφερε ο Σεβασμιώτατος κατά το κλείσιμο της διάλεξης, φάνηκε ότι αυτή η άδικη και προκατειλημμένη αντιμετώπιση δεν ήταν τυχαία, απόρροια απλής παρανόησης ή έλλειψης πληροφοριών, αλλά υπηρετούσε μια ορισμένη πολιτική, και είχε και έχει δυσμενείς συνέπειες στα εθνικά μας θέματα (εδαφική κυριαρχία, παιδεία, πολιτισμός).

Τα συμπεράσματα της έρευνάς του ο κ. Δημητρακόπουλος τα έχει δημοσιεύσει σε βιβλίο που εξέδωσε με τίτλο: “Βυζάντιο και Νεοελληνική Διανόηση στα μέσα του 19^ου αιώνος”.

Καταγράφοντας μερικά από το πλήθος των αρνητικών ερεθισμάτων που λαμβάνουμε από όλους τους χώρους - κυρίως αναφέρθηκε στον ακαδημαϊκό, επιστημονικό, εκπαιδευτικό και δημοσιογραφικό χώρο - από δικούς μας και ξένους, ακόμη και από προσωπικότητες του κύρους του Γ. Σεφέρη, παρουσίασε το τρίπτυχο της σύγχρονης ακαδημαϊκής αμφισβήτησης, με πολιτικές ή πολιτειακές προεκτάσεις: α) Μεταξύ αρχαίας Ελλάδος και “Βυζαντίου” υπάρχει ασυνέχεια,. β) Μόνο η γραμμή των Διαφωτιστών του Κοραή έχει δικαίωμα ύπαρξης. γ) Από την εποχή των Ευαγγελίων πέρασαν 20 αιώνες ποιητικής αφωνίας.

Ως αφετηρία στην παρουσίαση της έρευνάς του πήρε τις απόψεις του Cyrril Mango, του Κ. Θ. Δημαρά και του Γ. Σεφέρη, όπου φαίνεται καθαρά η αμφισβήτηση αυτή.

Πολύ αποκαλυπτικά ήταν όσα είπε για τους Νεοέλληνες Διαφωτιστές.

“Για τους Έλληνες Διαφωτιστές ο ελληνικός μεσαίωνας ήταν κάτι το εξωφρενικό, απαράδεκτο, όπως το παρουσίαζαν οι Ευρωπαίοι Διαφωτιστές - Βολταίρος, Μοντεσκιέ και κυρίως ο Γίβων... Μπροστά στην “βαρβαρότητα” του “Βυζαντίου”, έβαζαν την λαμπρότητα της Αρχαιότητας και μη μπορώντας να παρακάμψουν τον Χριστιανισμό... έφτιαξαν έναν ευσεβιστικό ηθικισμό, ηθικισμός που είναι και πιθηκισμός, διότι ο ηθικισμός αυτός είναι φαινόμενο της Δύσης...”.

Τα χωρία που παρέθεσε, και που καταδείχνουν την απέχθεια - την συνδυασμένη με την άγνοια ή τουλάχιστον την μονομέρεια - για κάθε τί το ρωμαίικο, πραγματικά σοκάρουν, τουλάχιστον όσους έχουν ως αυτονόητη την συνέχεια στην ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Μάλιστα, ιδιαίτερη σημασία για την πορεία των εθνικών μας θεμάτων - περί εδαφικής ακεραιότητος και εξωτερικής πολιτικής ο λόγος - έχουν τα χωρία που αναφέρονται στην γνώμη των Διαφωτιστών για τους Μακεδόνες. Στα χωρία αυτά οι Μακεδόνες παρουσιάζονται από τους Διαφωτιστές ως κατακτητές των Ελλήνων στην ίδια μοίρα με τους Γότθους. Επίσης, οι Ρωμηοί αποκαλούνται “άθλιον γένος”, και το “Βυζάντιο” “αναμέσον χάσμα” άξιον αποστροφής.

Και επί πλέον “δεν είναι καθόλου περίεργο ότι στον 19^ο αιώνα οι πιο φανατικοί εναντίον του Βυζαντίου ήταν οι Καθηγητές της Θεολογικής Σχολής Αθηνών ... ”.

Και ποιοί αντιστέκονται σ’ όλα αυτά; αναρωτήθηκε ο ομιλητής. “Οι περιθωριακοί, οι άνθρωποι της τέχνης... Οι λογοτέχνες ασχολήθηκαν με την ταυτότητά μας τοποθετώντας την καρδιά μας στο τρίπτυχο: Ανατολή, Ελλάδα, Ορθοδοξία”. Μία άποψη η οποία καταδεικνύεται στο βιβλίο του κ. Φ. Δημητρακόπουλου: “ο Νεοελληνισμός στην λογοτεχνία”, το οποίο είναι επίσης αποτέλεσμα ερεύνης

Το φαινόμενο αυτό της αμφισβήτησης της πολιτιστικής μας, και όχι μόνο, κληρονομιάς το απέδωσε: “σε εσκεμμένη αποσιώπηση, ηθελημένη παραχάραξη, επικίνδυνη άγνοια, πρόχειρη παραγνώριση και πλέγματα κατωτερότητος”, στον “ξένο ανθελληνισμό και ασυγχώρητη ελαφρότητα των δικών μας”.

Υποστήριξε ότι η αμφισβήτηση αυτή υπάρχει και σήμερα, “εποχή ανάσχεσης του Διαφωτισμού”. Πολλές φορές τόνισε, κατά την διάρκεια της ομιλίας του, ότι το να έχει κάποιος ακαδημαϊκός διαφορετική αντίληψη από αυτήν των Ελλήνων Διαφωτιστών, ακόμη και σήμερα, συνεπάγεται κόστος και μη αναγνώριση. Η τυχόν αναγνώριση πρέπει να έχει την σφραγίδα των ξένων, ώστε να γίνη δεκτή και στην χώρα μας, τουλάχιστον στον ακαδημαϊκό κύκλο.

Όπως είπαμε και στην αρχή, η ρίζα αυτής της αμφισβήτησης καταδείχθηκε περισσότερο στην συζήτηση που ακολούθησε, καθώς και στον επίλογο του κ. Απ. Ζορμπά, και στα λόγια του Σεβασμιωτάτου. Στην συζήτηση επίσης καταγράφτηκαν και σύγχρονα παραδείγματα παρενεργειών της γραμμής αυτής των Διαφωτιστών μέσα στον χώρο της παιδείας.

Ο κ. Ζορμπάς, μεταξύ άλλων, ανέφερε την ρήση του Ιωάννη Καποδίστρια, την οποία έχει παρουσιάση ο π. Γεώργιος Μεταλληνός,: “Αλλοίμονο αν πέσουμε εις χείρας των Φράγκων”, και την θεώρησε ως την πραγματική αιτία της δολοφονίας του Κυβερνήτου.

Την διάλεξη έκλεισε ο Σεβασμιώτατος ευχαριστώντας τον κ. Φ. Δημητρακόπουλο για την εισήγησή του, την οποία χαρακτήρισε “ομολογία και μαρτυρία”. Ευχαρίστησε και την Ομάδα των Εκπαιδευτικών για την διοργάνωση της ομιλίας, η οποία άγγιξε το θέμα της συνειδητοποιήσεως της ταυτότητός μας ως λαού, το οποίο είναι ένα σοβαρότατο εθνικό μας θέμα. Παράλληλα σημείωσε την αλήθεια ότι πολλοί περιορίζουν τα εθνικά λεγόμενα θέματα μόνο σε όσα αναφέρονται άμεσα στην εδαφική μας ακεραιότητα.

Κατέκρινε την φράγκικη “ιστορία” που μας καταγράφει ως κατ’ ευθείαν απογόνους των αρχαίων Ελλήνων, ξεκόβοντάς μας ουσιαστικά από τους Ρωμηούς Πατέρες μας, εμάς που είμαστε Ορθόδοξοι Έλληνες, “γέννημα και θρέμμα Ρωμηοί”. Μάλιστα, ανέφερε σύγχρονα παραδείγματα όπου καταδεικνύεται ότι η θεωρία αυτή είναι επικίνδυνη και επιζήμια και για την πορεία των εθνικών μας θεμάτων και την χάραξη της εξωτερικής μας πολιτικής. Μίλησε, ακόμη, για την διελκυστίνδα που ζούμε στον τόπο μας μεταξύ του Δυτικού Διαφωτισμού και του Ορθοδόξου Φωτισμού και τόνισε την αλήθεια ότι η Ελληνορθόδοξη Παράδοσή μας, η οποία διαποτίζεται από τον Ορθόδοξο Φωτισμό, δεν είναι ιδεολογία, αλλά τρόπος ζωής, και έτσι πρέπει να την βιώνουμε και να την προσφέρουμε και στους Δυτικούς, οι οποίοι την αναζητούν.

Ν. Γ.