Οι τρεις ταυτότητες τού ανθρώπου

• Η Γονιδιακή ταυτότητα

• Η Γλωσσική ταυτότητα

• Η Πολιτισμική ταυτότητα

Η γονιδιακή ταυτότητα

Η Γονιδιακή Ταυτότητα, είναι μία από τις τρεις ταυτότητες τού ανθρώπου, που δέχονται οι ερευνητές σήμερα. Ας ξεκινήσουμε όμως με ένα παράδειγμα:

Με την κατάρρευση τού Αλβανικού καθεστώτος, κατακλύστηκε η Ελλάδα με οικονομικούς μετανάστες. Άνθρωποι από όλη την Αλβανική επικράτεια, αναζήτησαν στη χώρα μας μια καλύτερη ζωή.

Κάποιοι απ' αυτούς, ήταν (και ένιωθαν) Αλβανοί. Κάποιοι άλλοι όμως, με καταγωγή τη Βόρεια Ήπειρο, και συνήθως με Ελληνικά ονόματα, ένιωθαν (και ήταν) Έλληνες.

Εδώ στην Ελλάδα, από παλιά, υπήρχαν άνθρωποι Αλβανικής καταγωγής, που οι οικογένειές τους ζούσαν εδώ από αιώνες. Αυτοί που τους λέμε: "Αρβανίτες". Μερικοί απ' αυτούς, μιλούν Αλβανικά ακόμα και σήμερα, και αναγνωρίζουν την Αλβανική καταγωγή τους. Όμως αισθάνονται "Έλληνες"!

Στην περιοχή που μένω, ένα μεγάλο μέρος τού πληθυσμού, ανήκει σε αυτή την κατηγορία, στους "Αρβανίτες". Μια μέρα λοιπόν, συνέβει το εξής κωμικοτραγικό. Μπροστά μου, βρισκόταν μια παρέα από Αρβανίτες. Τότε, πέρασε από εκεί ένας Βορειοηπειρώτης, τον οποίο γνώριζα, που είχε έρθει με την τελευταία αυτή μετακίνηση πληθυσμών. Μιλούσε σπαστά Ελληνικά, όμως αισθανόταν Έλληνας. Τότε, η παρέα τών Αρβανιτών, άρχισε να λέει μεταξύ τους: "Κοίτα ρε τον βρωμο-Αλβανό, που ήρθε να μας πάρει τις δουλειές! Δουλεύουν οι Αλβανοί, και δεν έχουμε δουλειές εμείς οι Έλληνες!

Μου ήρθε να γελάσω. Οι άνθρωποι αυτοί, ήταν γενετικά, Αλβανικής καταγωγής. Ο δε άλλος, ήταν γενετικά Έλληνας! Κι όμως, οι όροι αντιστράφηκαν. Έβλεπα εκεί μπροστά μου, κάποιους Αρβανίτες, να λένε έναν Έλληνα: "βρωμο - Αλβανό"!!! Ποιος ήταν λοιπόν ο Έλληνας, και ποιοι οι Αλβανοί; Εγώ ο ίδιος, που θεωρώ τον εαυτό μου "Έλληνα", έχω έναν από τους παπούδες μου Αρβανίτη!

Αυτό το ανέφερα ως παράδειγμα, για το θέμα που θέλω να θίξω: Τι ρόλο παίζουν τα γονίδια, και η καταγωγή στην εθνικότητα κάποιου;

Σύμφωνα με τον Δημοσιογραφικό Οργανισμό Λαμπράκη,σε δημοσίευμά του στις 17-12-2002, το πρακτορείο Ρόιτερς, έγραψε τα εξής: "Την πάγια θέση ανθρωπολόγων και κοινωνιολόγων έρχεται να επιβεβαιώσει το πόρισμα νέας γονιδιακής μελέτης σε έναν εκ των πλέον ανάμεικτων φυλετικά πληθυσμών του κόσμου, αυτού της Βραζιλίας. Η φυλή υπάρχει μόνον ως κοινωνική δόμη· δεν αντιστοιχεί σε γονιδιακές διαφορές.

Ο ερευνητής Σέρτζιο Πένα και οι συνεργάτες του από το Ομοσπονδιακό Πανεπιστήμιο του Μίνας Γκεράις στη Βραζιλία και του Πόρτο στην Πορτογαλία διαπίστωσαν μελετώντας το DNA Βραζιλιάνων (απόγονων Ευρωπαίων, Αφρικανών, Ινδιάνων και Ερυθρόδερμων) πως από βιολογικής απόψεως η έννοια φυλή είναι κενή νοήματος..."

Το δημοσίευμα, συνέχιζε εξηγώντας ότι δεν υπήρχαν καθοριστικές διαφορές στην έρευνα, μεταξύ αυτών που λέμε: "φυλές": "...Προς έκπληξή τους, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι το υλικό του γενετικού κώδικα έδειχνε ότι ακόμη και εκείνοι που ταξινομήθηκαν στην κατηγορία των λευκών έφεραν κατά μέσο όρο 33% των γονιδίων της γενιάς των ερυθρόδερμων, και 28% των γονιδίων που έφεραν οι Αφρικανοί."

Όλα αυτά, έρχονται να προστεθούν στην παραπάνω παρατήρηση: "Η γονιδιακή κληρονομιά κάποιου, δεν είναι καθοριστική για την Εθνική του Ταυτότητα". Ή τουλάχιστον, δεν είναι τόσο καθοριστική, όσο θέλουν να μας κάνουν κάποιοι να πιστέψουμε. Και μιλάω κυρίως γι' αυτούς που έχουν κάνει την Εθνική τους καταγωγή, κέντρο τής ζωής τους και τής πίστης τους, και όλη την ημέρα καμαρώνουν για την ανωτερότητα τής Ελληνικής φυλής.

Οι άνθρωποι αυτοί, δεν σκέφτονται ότι ίσως η πραγματική τους καταγωγή είναι πολύ διαφορετική από αυτή που νομίζουν. Γιατί είναι γεγονός, ότι ελάχιστοι από εμάς γνωρίζουμε την ιστορία τών προγόνων μας αρκετά πίσω, και αρκετά καλά, ώστε να μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι ανήκουμε στο συγκεκριμένο έθνος. Και χωρίς να υπολογίσουμε τις επιμειξίες πληθυσμών, ή τις μεταναστεύσεις οικογενειών που συνέβησαν στην ιστορία και ξεχάστηκαν.

Η γλωσσική ταυτότητα

Η δεύτερη ταυτότητα τού ανθρώπου, είναι η "Γλωσσική". Πράγματι, η γλώσσα, αποτελεί σημαντικό συνεκτικό στοιχείο ενός έθνους. ΟΧΙ ΟΜΩΣ ΠΑΝΤΑ. Ας αναφέρω και πάλι ένα προσωπικό μου παράδειγμα:

Η γιαγιά μου ήταν Μικρασιάτισσα. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Σπάτη. Ήταν Χριστιανή όπως όλη της η οικογένεια, θεωρούσαν τους εαυτούς τους Έλληνες, και ομοίως Έλληνες τους έλεγαν και οι Τούρκοι. ΟΜΩΣ ΔΕΝ ΓΝΩΡΙΖΑΝ ΟΥΤΕ ΜΙΑ ΛΕΞΗ ΕΛΛΗΝΙΚΑ. Μιλούσαν μόνο Τούρκικα. Μήπως λοιπόν δεν ήταν Έλληνες;

Αντιθέτως, στη χώρα μας έχουμε ανθρώπους που μιλούν άπταιστα Ελληνικά. Όμως ούτε κατάγονται από Έλληνες γονείς, ούτε έχουν την ίδια θρησκεία και συνήθειες με τους άλλους Έλληνες.

Άρα, ούτε η γλώσσα αποτελεί επαρκές στοιχείο Εθνικής ταυτότητας.

Η πολιτισμική ταυτότητα

Ερχόμαστε λοιπόν στο τρίτο στοιχείο, στην Πολιτισμική ταυτότητα.

Στη διάρκεια τής Τουρκοκρατίας, έχουμε μάθει για τους φοβερούς "Γενίτσαρους". Αυτοί ήταν παιδιά Ελλήνων, που τα πήραν οι Τούρκοι, και τα μεγάλωσαν ως Τούρκους, και τα φανάτισαν υπέρ τού Ισλάμ, και κατά τών άλλων εθνών, μεταξύ τών οποίων και τών Ελλήνων. Και τίθεται το ερώτημα: Ήταν τα παιδιά αυτά "Έλληνες"; Είμαι βέβαιος ότι θα συμφωνήσετε μαζί μου, ότι όταν αποδέχθηκαν την πολιτισμική ιδιαιτερότητα τών Τούρκων, έπαψαν να είναι. "ΤΟΥΡΚΕΨΑΝ" όπως έλεγαν οι Έλληνες τότε, για όσους ασπάζονταν τον Τουρκικό τρόπο ζωής.

O αρχαίος σημαντικότατος Έλληνας ρήτορας Ισοκράτης , στους Ολυμπιακούς Αγώνες το 380 π.Χ., κάνει τον πρώτο ιστορικό λόγο περί πολιτικής ένωσης των Ελλήνων και ονομάζει «Έλληνες εκείνους που μετέχουν της παιδείας παρά εκείνους που τη φύσεως ανήκουν στο λαό μας.» Oμοίως και ο π. Γεώργιος Μεταλληνός, για τον ίδιο λόγο αποκαλεί "Έλληνες" και τους αλλοεθνείς που σπουδάζουν εδώ, επεκτείνοντας αυτή τη ρήση Χριστιανικότερα.

Από τα παραπάνω παραδείγματα, βλέπουμε ότι η ισχυρότερη Εθνική Ταυτότητα τού ανθρώπου, είναι η ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ. Χωρίς βεβαίως να είναι και αυτή από μόνη της απόλυτη και σίγουρη.

Ένα άλλο παράδειγμα, θα αναφέρω το εξής:

Οι αρχαίοι Έλληνες, πίστευαν στους θεούς τού Ολύμπου. Οι σημερινοί πιστεύουν στο Χριστό. Μήπως αυτό σημαίνει ότι έπαψαν να είναι Έλληνες; Ή μήπως ο Ευρωπαϊκός σύγχρονος τρόπος ζωής και ενδυμασίας, μας έκανε λιγότερο "Έλληνες" από τους αρχαίους;

Με τέτοια ακραία σκεπτικά, βλέπουμε σήμερα κάποιους συμπατριώτες μας, να ντύνονται με αρχαία ρούχα, και να τελούν λατρεία σε ανύπαρκτους αρχαίους θεούς, να αρνούνται την Ελληνικότητα τών Χριστιανών, και να διαστρέφουν όλη τους τη ζωή. Και μάλιστα, κάνοντας το τραγικό λογικό λάθος, να λένε από τη μία ότι οι Έλληνες έχουν γενετική ιδιαιτερότητα, και από την άλλη, να αρνούνται την Ελληνικότητα με βάση τη θρησκεία!!!

Εδώ είναι αναγκαίο να αναπτύξουμε λίγο το θέμα τής ΕΞΕΛΙΞΗΣ ενός έθνους. Γιατί ο όρος "Έθνος", δεν είναι κάτι στατικό, αλλά κάτι αναπτυσσόμενο και εξελισσόμενο. Δεν είναι δυνατόν, για παράδειγμα, το έθνος που ανακάλυψε τον "τροχό", να έπαψε να αποτελεί το ίδιο έθνος, επειδή άλλαξαν οι συνήθειες και ο τρόπος ζωής του, εξ' αιτίας τού τροχού. Ούτε το έθνος εκείνο, τού οποίου η γλώσσα άλλαξε με τις χιλιετίες, έπαψε να είναι το ίδιο έθνος. Ούτε το έθνος εκείνο, το οποίο ανέπτυξε τη φιλοσοφία του σε ανώτερα επίπεδα, έπαψε να είναι το ίδιο έθνος, επειδή έχει πλέον μια διαφορετική κοσμοθεώρηση.

Το ίδιο συνέβει με το Ελληνικό έθνος. Διαφορετικά αντιλαμβάνονταν τη φιλοσοφία και τη θρησκεία πριν από 4000 χρόνια, διαφορετικά πριν από 2000 χρόνια, και διαφορετικά σήμερα. Υπήρξε μια ανοδική εξέλιξη τού έθνους αυτού. Παρ' όλα αυτά, υπήρχε κάτι όμοιο: Η έφεση για έρευνα και αναζήτηση.

Η Αγία Γραφή λέει: "Οι Ιουδαίοι σημείον αιτούσι. Οι Έλληνες σοφίαν ζητούσι". Το χαρακτηριστικό τού ενός λαού, ήταν διαφορετική αντιμετώπιση τής πραγματικότητας. Οι Έλληνες ΖΗΤΟΥΣΑΝ ενεργητικά τη σοφία, ενώ οι Ιουδαίοι περίμεναν παθητικά σημείο από τον Θεό περί τής Αληθείας. Και η διαφορετική αυτή αντιμετώπιση, είχε σαν αποτέλεσμα, οι Ιουδαίοι να σταυρώσουν τον συμπατριώτη τους Εκείνον, που υπήρξε το φως τής οικουμένης, ενώ οι Έλληνες, να τον αποδεχθούν, παρά το ότι ήταν αλλοεθνής, και να είναι εκείνοι που διέδωσαν στον πλανήτη τον Χριστιανισμό.

Η στατικότητα τών ιδεών σε ένα έθνος, αποτελεί τον αντίποδα τής αναζήτησης και τής φιλοσοφίας του. Ο σκοπός τής φιλοσοφίας και τής αναζήτησης, είναι η πρόοδος και η εξέλιξη. Αν λοιπόν κάποιοι παραμένουν κολλημένοι σε αρχαίες αντιλλήψεις, μόνο και μόνο επειδή τις πίστευαν οι αρχαίοι τους πρόγονοι, αρνούνται αυτό ακριβώς για το οποίο πάσχισαν και αγωνίστηκαν οι πρόγονοι αυτοί: Για την πολιτισμική άνοδο τού έθνους τους. Και η στατικότητα τών ιδεών σε ένα έθνος, αποτελεί πρωτογονισμό, και δεν το τιμά καθόλου. Κάτι άλλωστε που αποτάχθηκαν οι δικοί μας πρόγονοι.

Ο ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΚΟΡΜΟΣ ενός έθνους λοιπόν, είναι αυτός που προσδιορίζει στο μεγαλύτερο βαθμό τη νοοτροπία και τη θρησκευτική του ταυτότητα. Για το λόγο αυτό, όταν οι Έλληνες ήταν κατά την πλειονότητά τους ειδωλολάτρες, οι πατέρες τής Εκκλησίας, χρησιμοποιούσαν τον όρο: "Έλληνας" με τη θρησκευτική σημασία τού "Ειδωλολάτρη", γιατί έπαιρνε τη σημασία του από την πλειονότητα τής πίστης τών Ελλήνων. Ομοίως σήμερα, η Ορθοδοξία, είναι το θρησκευτικό χαρακτηριστικό τής πλειονότητας τών Ελλήνων, γι' αυτό και πολλοί τα ταυτίζουν. Άλλοι όμως, εντελώς παράλογα, χρησιμοποιούν την αρχαία εκείνη έννοια τού "ειδωλολάτρη", παρά το ότι δεν αποτελούν σήμερα τον κεντρικό κορμό τού Ελληνισμού. Αν κάποτε στο μέλλον αποτελούσαν πλειοψηφία, θα μπορούσαμε ίσως να το κάνουμε, όπως στο παρελθόν. Όχι όμως σήμερα. Σήμερα, ένας δωδεκαθεϊστής για παράδειγμα, δεν θα μπορούσε να αντιπροσωπεύσει το Ελληνικό έθνος, επειδή αποτελεί κάτι ξένο στον κεντρικό θρησκευτικό κορμό τού Ελληνισμού τού 21ου αιώνα, και αντιστρατεύεται την εξελικτική πορεία τού έθνους προς κάτι ανώτερο.

Στην πραγματικότητα, ένα στοιχείο που ενώνει τους Έλληνες τού παρελθόντος με τους συγχρόνους, είναι Η ΑΝΥΠΟΤΑΚΤΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ, που τους κάνει να μην υποτάσσονται σε συστήματα καταστροφικά για την προσωπικότητα τού ανθρώπου. Γι' αυτό οι Έλληνες (με τη σημερινή έννοια τού όρου), δεν δέχτηκαν ποτέ τον Φραγγικό τρόπο ζωής τών Παπικών ως έθνος, και συνήθως είναι αγκάθι στο χέρι τών ισχυρών τού πλανήτη. Δεν ξέρω αν αληθεύουν τα λόγια που φέρεται να είπε ο Κίσιγκερ, για την αναγκαιότητα να υποταγούν με κάποιο τρόπο οι Έλληνες.

Ο Βαρλαάμ, στον καιρό τής σύγκρουσής του (για τις άκτιστες ενέργειες), με τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, (όταν ο άγιος έβαζε ένα ακόμα λιθαράκι στη φιλοσοφική και Χριστιανική εξέλιξη τού έθνους μας), είχε πει εκνευρισμένος (εν παραφράσει): "Οι Έλληνες, είτε ειδωλολάτρες, είτε Χριστιανοί, ΠΑΡΑΜΕΝΟΥΝ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ".

Κάποιοι θεωρούν καταλυτικό παράγοντα το ίδιο το περιβάλλον, για τη διαμόρφωση τής συγκεκριμένης Ελληνικής ψυχολογίας. Για παράδειγμα, σε επιστολή του στο περιοδικό 3ο Μάτι τεύχος 109 και σελ. 70, ο καθηγητής τού πανεπιστημίου τής Οττάβας κος Δ. Κιτσίκης, γράφει για το θέμα αυτό:

"Και ο Δραγούμης - εμπνεόμενος εις όλα από τον Γιαννόπουλο - αποδίδει κορυφαία σημασία στην γη, για το ελληνικό γίγνεσθαι: ΄΄Ένας Έλλην νά' μενε και όλοι οι άλλοι να πέθαιναν και να ήρχοντο Σουηδοί ή Ιρλανδοί ή Αιγύπτιοι να κατοικούσαν στην Ελλάδα, στα νησιά και στην λεκάνη τού Αιγαίου, θα γίνονταν Έλληνες΄΄ (Ο Ελληνισμός μου και οι Έλληνες σ. 3)"

Σε άλλες του αναφορές προς τον Γιαννόπουλο, ο καθηγητής ανέφερε την πίστη τού Π. Γιαννόπουλου προς τη σημασία τού αισιόδοξου και ηλιόλουστου περιβάλλοντός μας, στην νοοτροπία τών Ελλήνων, σε αντίθεση με τα καταθλιπτικά περιβάλλοντα τών βορείων χωρών. Ένα περιβάλλον που συντελεί στην αισιοδοξία τής ζωής και στην αναζήτηση τού κόσμου, σε αντίθεση με τη μιζέρια και τη μούχλα που κυρτώνει ψυχή και σώμα.

Εν κατακλείδι, καταλήγουμε στο ότι στη συγκρότηση ενός έθνους, ενώ είναι σημαντικές και οι τρεις παραπάνω ταυτότητες, η Πολιτισμική είναι η σημαντικότερη. Όμως αυτό δεν σημαίνει ότι είναι και αμετάβλητη. Η πολιτισμική ταυτότητα ενός έθνους είναι εξελίσιμη, και ως πολιτισμική ταυτότητα ενός έθνους, μπορεί να χαρακτηρισθεί η πολιτισμική ιδαιτερότητα τού κεντρικού κορμού του. Η δε αυτή ιδιαιτερότητα, μπορεί να είναι αποτέλεσμα παιδείας, αλλά και περιβαλλοντικών επιδράσεων στον ψυχισμό τού έθνους αυτού κυρίως, και λιγότερο αποτέλεσμα γλωσσικού πλούτου και γενετικής του προδιάθεσης.